«Σίεζ Σιεζίμον; Νουβέλα σε 4 πράξεις» της Έλενας Ακανθιάς
Κατερίνα Λιάτζουρα

Μια σουρεαλιστική ανατομία της σύγχρονης ανθρώπινης συνείδησης είναι η νέα νουβέλα της Έλενας Ακανθιάς «Σίεζ Σιεζίμον; Νουβέλα σε 4 πράξεις» που εκδόθηκε το 2024 από τις εκδόσεις ΑΩ. Ο τίτλος «Σίεζ Σιεζίμον;» – μια φράση που φαίνεται να προέρχεται από παραμορφωμένα γλωσσικά παιχνίδια – λειτουργεί ως κεντρικό σύμβολο της νουβέλας. Πρόκειται για μια εμπνεόμενη από μια γαλλική φράση («Si est, si est des moments») που σε ελεύθερη μετάφραση ίσως να σημαίνει «Αν είναι, αν υπάρχουν στιγμές». Η φράση αυτή μπορεί να εμφανίζεται σε ποιητικό, λογοτεχνικό ή φιλοσοφικό πλαίσιο και να εκφράζει την αίσθηση της ύπαρξης συγκεκριμένων στιγμών που έχουν ιδιαίτερη σημασία ή αξία, αφήνοντας όμως την πιθανότητα μιας υποθετικής παραδοχής. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ερώτηση που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα, ενσαρκώνοντας την αδυναμία κατανόησης του ίδιου του εαυτού μας. Η φράση, αν και ακατανόητη, θα μπορούσε να ιδωθεί και ως μια μεταφορά για την αιώνια αβεβαιότητα του ανθρώπου μπροστά στην ύπαρξη.

Στη νουβέλα της Ακανθιάς, ανοίγονται δρόμοι για διαρκή στοχασμό. Οι ιστορίες της ή οι τέσσερις πράξεις της, αναπτύσσονται σε ένα ανεξάρτητο, αλλά ταυτόχρονα αλληλένδητο ή/και παράλληλο σύμπαν, όπου η πραγματικότητα τέμνεται με την φαντασία με τρόπο αναπάντεχο, αλλά βαθιά υπαρξιακό. Όπως διαβάζουμε και στο οπισθόφυλλο πρόκειται για «Ένα γαϊτανάκι από κωμικοτραγικές ιστορίες που ενώνονται μεταξύ τους με νήματα και με το βουστροφηδόν ερώτημα «Σίεζ Σιεζίμον;» ανιχνεύοντας με παράδοξο τρόπο την αλήθεια και θέτοντας σε αμφισβήτηση νόρμες και παραδοχές που αφορούν τη φύση και τη ζωή της γυναίκας και όχι μόνο.» Έτσι, ένα καλαμιδόψαρο αιτείται την εισδοχή του στο ανθρώπινο είδος επειδή νιώθει ότι το εκμεταλλεύονται τα συν-ψάρια του, μια γυναίκα διατηρεί χρόνιο δεσμό με τον νεροχύτη της και παρόλο που εκείνος θα της κόψει τα δάχτυλα εκείνη εξακολουθεί να τον λατρεύει και να τον υπερασπίζεται, ένας καθηγητής πανεπιστημίου σαγηνεύεται από ένα λάστιχο ποτίσματος και ένας ποιητής ερωτεύεται μια γιγαντιαία παραμάνα ενώ αποκτούν ολοένα γυναικεία χαρακτηριστικά αφού οι γυναίκες τους έχουν εξαφανιστεί ανεξιχνίαστα, και τέλος -ένα τέλος που το βρήκα ευφυέστατο-, δυο προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης συζητούν μεταξύ τους, για το εάν θα πρέπει να πατήσουν delete, σβήνοντας τις ιστορίες που προηγήθηκαν. Έμμεσα (ή ίσως όχι και τόσο έμμεσα) η Ακανθιάς αναδεικνύει ζητήματα που απασχολούν εξαιρετικά τους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής, όπως είναι ζητήματα ταυτότητας υπαρξιακής, αλλά και σεξουαλικής, ζητήματα αφομοίωσης του “εγώ” από το(ν) “άλλο”, ο αυτοπροσδιορισμός, η ελευθερία της επιλογής, οι δικαιολογημένες ανησυχίες της θέσης και της δύναμης που αποκτά ολοένα και πιότερο η τεχνητή νοημοσύνη στη ζωή των ανθρώπων.

Ο κόσμος της συγγραφέα είναι αλληγορικός. Οι ήρωες της παλεύουν να συνθέσουν τα σπασμένα κομμάτια της ταυτότητάς τους μέσα σε ένα περιβάλλον μεταβαλλόμενο που καταρρέει και θολώνει συνεχώς. Η Ακανθιάς αποδεικνύει την ικανότητά της να ενορχηστρώνει έναν χείμαρρο εικόνων και συναισθημάτων, διατηρώντας παράλληλα μια κεντρική ροή που – όσο συγκεχυμένη κι αν φαίνεται – οδηγεί σε μια μοναδική, σχεδόν λυτρωτική κορύφωση. Η χρήση παράδοξων συνειρμών, ευρηματικών διαλόγων και σουρεαλιστικών εικόνων προκαλεί τον αναγνώστη | την αναγνώστρια και τον | την ωθεί να απομακρυνθεί από τη λογική επεξεργασία των νοημάτων και να παραδοθεί στο συναίσθημα. Τα αντικείμενα και οι αλλόκοτες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε αυτά και τους ανθρώπους, εμένα προσωπικά μου θύμισαν έργα του Σαλβαντόρ Νταλί ή του Μαξ Έρνστ.

Το «Σίεζ Σιεζίμον;» της Έλενας Ακανθιάς είναι ένα -κατά την ταπεινή μου άποψη- συναρπαστικό ανάγνωσμα, που επιβεβαιώνει τη ξεχωριστή θέση της συγγραφέως στη σκηνή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Είναι ένα έργο που απαιτεί από τον αναγνώστη | την αναγνώστρια να αφήσει στην άκρη τις βεβαιότητές του | της και να αγκαλιάσει το άγνωστο. Με την γραφή της, η Ακανθιάς δημιουργεί ένα λογοτεχνικό ταξίδι υψηλής πνευματικής αίσθησης και συναισθηματικής ολοκλήρωσης. Για όσους και όσες αναζητούν μια πρωτόγνωρη εμπειρία ανάγνωσης, το «Σίεζ Σιεζίμον;» είναι αναμφίβολα μία πρόταση που δεν πρέπει να παραλείψουν.

 

Περισσοτερα αρθρα