Η πρόσφατη και καλαίσθητη εκδοτικά συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Μαλόρη με τίτλο Σχεδόν τα πάντα (Το Ροδακιό 2024) αποτελεί μια αξιόλογη πεζογραφική κατάθεση που διαβάζεται απνευστί. Πιο συγκεκριμένα, η συλλογή αποτελείται από 23 διηγήματα και μια εναρκτήρια επιστολή, η οποία αποκαλύπτει εξαρχής το έντονο βιωματικό υπόστρωμα της γραφής και η οποία (με χρονολογικές μετατοπίσεις και άλματα) ακολουθεί μυθοπλαστικά την πορεία ενηλικίωσης του ενήλικου πια αφηγητή (παιδική ηλικία, εφηβεία, στρατός, σπουδές). Δεν είναι τυχαίο, επομένως, ότι σε όλα τα διηγήματα δεσπόζει ένας πρωτοπρόσωπος, αυτοδιηγητικός αφηγητής ο οποίος αποτυπώνει με εσωτερική εστίαση, αλλά και με ανοιχτά τα μάτια της τιμαλφούς συγγραφικής μνήμης καθοριστικές στιγμές της παιδικής του ηλικίας στη γενέθλια και μυθική Αχέλεια της Πάφου.
Με πυρήνα και καταλύτη της μνήμης, λοιπόν, ο ενήλικας αφηγητής καταβυθίζεται συνεχώς στο παρελθόν, στις παιδικές του μνήμες, επιχειρώντας να κατανοήσει και να ταξινομήσει το επώδυνό του παρόν. Με άλλα λόγια, για να κατανοήσει βαθύτερα το παρόν στρέφεται ολοένα και πιο επίμονα στο παρελθόν, στο πριν που μεταφέρει μέσα του, το οποίο ενεργοποιείται φροϋδικά και αυθαίρετα, φωτίζοντας ή σκοτεινιάζοντας το παρόν του. Το πώς η παιδική μνήμη και φαντασία, επομένως, εισβάλλει και φωτίζει ευχάριστα ή διαταράσσει επώδυνα το παρόν του ήρωα-αφηγητή, αποτελεί κεντρικό αφηγηματικό άξονα του βιβλίου, ο οποίος στο τελευταίο διήγημα «Δις τω αυτω ποταμώ» αποτυπώνεται με τον πιο αισθητικά δραστικό και συγκλονιστικό τρόπο.
Η συνεχής, λοιπόν, διαπλοκή της μνήμης αφενός με το ιδιωτικό (η πτώση του ρωσικού Ιλιούσιν, τα Playboy, το ροκ, η απαγωγή του παππού, τα προχώματα, το πρώτο ραδιόφωνο και η πρώτη τηλεόραση, η μπίρα Λέον κ.ά.), και αφετέρου με το συλλογικό παρελθόν και παρόν (τα τουρκικά φάντομ με τις ναπάλμ, διακοινοτικές ταραχές, πραξικόπημα, τουρκική εισβολή, τουρκική κατοχή μέχρι σήμερα), αποτελεί τον κύριο αφηγηματικό μηχανισμό, με τον οποίο η μυθοπλασία εισβάλλει στην αφήγηση, ανοίγοντας το υπαρξιακό-προσωπικό στο καθολικό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η αισθητικά λειτουργική μυθοπλαστική οργάνωση και ταλάντωση του βιωματικού υλικού από τη δεσπόζουσα συγγραφική μνήμη, αλλά και η συνύφανση του ατομικού (μια ιστορία ενηλικίωσης) με το συλλογικό-εθνικό επιτυγχάνεται χωρίς κραυγαλέα κηρύγματα και, επομένως, χωρίς να μειώνεται η αισθητική θερμοκρασία της γραφής.
Αυτό, επομένως, που ξεχωρίζει την ανά χείρας συλλογή διηγημάτων δεν είναι το ιστορικό ή βιωματικό υλικό που κείται στον πυθμένα της γραφής και της μνήμης, αλλά το πώς αυτό το υλικό στα χέρια ενός άξιου τεχνίτη μετουσιώνεται αισθητικά σε τέχνη και μυθοπλασία. Πιο συγκεκριμένα, σε όλο το μήκος και πλάτος του βιβλίου το βιωματικό και ιστορικό τραύμα ελαφρύνεται-διυλίζεται με αφηγηματική μαεστρία και λεπτό χιούμορ, με αποτέλεσμα να σαγηνεύεται ο αναγνώστης, αλλά και να φωτίζεται πολύτροπα ο εσωτερικός κόσμος του αφηγητή. Άλλες, μορφολογικές αρετές του βιβλίου είναι α) η θαυμαστή χρήση της κυπριακής διαλέκτου, καθώς και β) οι συνεχείς επιμειξίες ανάμεσα σε ετερογενείς γλωσσικές τονικότητες (ποιητική, εκκλησιαστική, δημοσιογραφική, αρχαΐζουσα, καθημερινή, φιλοσοφική κ.ά.) που αναδεικνύουν την αξιοθαύμαστη γλωσσική ευπορία του συγγραφέα, γ) η ανάδειξη της ποιητικής εικόνας, του συμβόλου και της μεταφοράς, δ) η κινηματογραφική τεχνική της γραφής, ε) η μουσική και ρυθμική αγωγή του λόγου, στ) η αισθητικά δραστική σύζευξη λυρικού και στοχαστικού-φιλοσοφικού στοιχείου και τέλος ζ) μια εκφραστική ακρίβεια και καθαρότητα στην περιγραφή, στην αφήγηση και στους σπαρταριστούς διαλόγους.
Συνοψίζοντας, στην πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Μαλόρη Σχεδόν τα πάντα ο έντονος υπαρξιακός προβληματισμός, η επώδυνη απώλεια αγαπημένων, η μυθική παιδική ηλικία, ο γενέθλιος τόπος, ο πόλεμος, η επίταση του απάνθρωπου, το απροσπέλαστο και μεταφυσικό ενός κόσμου «απλού και μέγα», η μοναξιά (υπαρξιακή και οντολογική), η μνήμη και ο παντοδύναμος χρόνος, είναι μερικοί από τους κεντρικούς άξονες που διαπερνούν τη συλλογή και αποκαλύπτουν, εν τέλει, ένα λαμπερό μυθοπλαστικό σύμπαν που αναπνέει ανάμεσα στο τώρα, το πριν και το πάντα. Διαβάστε το.
