Σήμερα, η χαρά της διδασκαλίας συναντά τη συγκίνηση, καθώς σας παρουσιάζω με ιδιαίτερη χαρά, την κυκλοφορία της πρώτης ποιητικής συλλογής μιας δικής μου μαθήτριας, της Αριστέας Τσάντζου, με τίτλο «Ουρανία». Η Αριστέα, που κάποτε μοιραζόταν μαζί μας τις σκέψεις της στα μαθήματα βιωματικής γραφής, μας χαρίζει τώρα ένα έργο γεμάτο ευαισθησία και βάθος και είναι πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις έναν σπόρο που φύτεψες να ανθίζει σε ένα τόσο όμορφο και ώριμο έργο. Είναι η τρίτη κατά σειρά μαθήτριά μου που εκδίδει βιβλίο και είμαι σίγουρος πως η «Τάξη18» μας επιφυλάσσει κι άλλες εκπλήξεις.
Η συλλογή αυτή, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Θράκα (2025, ISBN 9786185928070), είναι μια βαθιά κατάδυση στην ανθρώπινη κατάσταση, στον χρόνο και στις αλλαγές που φέρνει η ζωή. Η ποιητική φωνή της Αριστέας είναι ώριμη, παρά το ότι πρόκειται για την πρώτη της συλλογή. Χρησιμοποιεί εικόνες δυνατές, άλλοτε τρυφερές και άλλοτε σκληρές, για να εκφράσει συναισθήματα και προβληματισμούς. Ξεχωρίζω το πρώτο ποίημα της συλλογής, όπου η Αριστέα μας λέει:
«Υπάρχουν ποιήματα για όσους πέρασαν ξώφαλτσα τον θάνατο κι ακόμα διαβάζουν σ’ ένα εφηβικό δωμάτιο. Υπάρχουν ποιήματα για όσους πνίγηκαν στην παλίρροια και κολυμπούν ακόμα σε πισίνες. Υπάρχουν ποιήματα για όσους απέτυχαν, διαμελίστηκαν και βρίσκουν ταυτότητα σε κάποιο χειρουργείο. Αυτά τα ποιήματα είναι για όσους φορούν καινούριο ρολόι ή δεν φορούν ποτέ.» Εδώ, η Αριστέα μας καλεί να αναγνωρίσουμε την ποίηση σε κάθε πτυχή της ζωής, ακόμα και στις πιο οριακές στιγμές, εκεί όπου η ζωή και ο θάνατος συναντιούνται.
Στη συνέχεια, η συλλογή μας οδηγεί σε μια σειρά ποιημάτων που αγγίζουν το θέμα της ασθένειας και της ακινησίας, με έναν τρόπο που δεν είναι θρηνητικός, αλλά διαποτισμένος από μια παράξενη, σχεδόν μεταφυσική, αποδοχή. Στο ποίημα «Αιχμάλωτη», η εικόνα της πεταλούδας που φτερουγίζει πιασμένη από το πόδι στο κρεβάτι είναι συγκλονιστική: «Πεταλούδα πιασμένη από το πόδι στο κρεβάτι φτερουγίζεις με κρότο· στη σιωπή σε ακούω·» Εδώ, η Αριστέα μετατρέπει τον πόνο σε μια σχεδόν απτή, ακουστική εμπειρία, αναδεικνύοντας την εσωτερική πάλη και την αντοχή. Και η θλιβερή αποκάλυψη: «ο Πάρκινσον σε κρατά πάντα ξαπλωμένη». Είναι ένα ποίημα που αγγίζει την ψυχή, μιλώντας για τον αγώνα απέναντι στην ασθένεια και την απώλεια ελέγχου. Η εικόνα των μυρμηγκιών που σκαρφαλώνουν στο κρεβάτι, τρώνε κάτω από την πλάτη και μαυρίζουν τα σεντόνια, ενώ το πρόσωπο μένει ακίνητο και δεν φοβάται πια, είναι ιδιαίτερα σκληρή και ρεαλιστική. Πιο κάτω, στο ποίημα “IV”, μας λέει:
«Όλοι οι νεκροί, κύκνοι, παρελαύνουν εμπρός σου· μια στιγμή σε κοιτούν επίσημα· έπειτα στρέφουν τα κουπιά. Δε σ’ αναγνωρίζουν.»
Αυτοί οι στίχοι μιλούν για τη λήθη, για την απώλεια της αναγνώρισης, ένα θέμα που συχνά απασχολεί όσους έχουν βιώσει την ασθένεια ή την απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί και το ποίημα «Κανένα σχόλιο πια για το φαγητό», όπου η ράμπα στα διόδια γίνεται μια ανατριχιαστική μεταφορά για την απώλεια της επικοινωνίας και την ακινησία: «Ανοιγοκλείνεις το στόμα όπως η ράμπα στα διόδια αφήνει ένα επιβατικό, μια νταλίκα, μια μηχανή να περάσουν. Για ποιο λόγο ταξιδεύουν; Εσύ ακίνητη∙ αεροδρόμιο το κρεβάτι∙» Αυτοί οι στίχοι αποτυπώνουν με μαεστρία την αντίθεση ανάμεσα στην κίνηση του κόσμου και την ακινησία του σώματος, μετατρέποντας το κρεβάτι σε ένα ιδιότυπο αεροδρόμιο ψυχής.
Η «Ποιητική του χρόνου» μας προσφέρει μια βαθιά σκέψη για την ύπαρξη και τη σχέση μας με τον χρόνο: «Από το κέντρο τομή κάνεις στον χρόνο∙ νοσοκομειακό στρώμα που χωρίζει τον ορίζοντα ανάμεσα σε γη κι ουρανό, ψέματα κι αλήθειες κι έναν ήλιο, ασθενή, να τρεμοπαίζει σούρουπο στη θάλασσα.» Εδώ, ο χρόνος δεν είναι μια γραμμική πορεία, αλλά μια τομή, μια στιγμή που χωρίζει και ενώνει, αποκαλύπτοντας την αλήθεια της ύπαρξης. Στο ποίημα “Χ”, η ρόδα του λούνα παρκ δεν γυρνά άλλο, και το πρόσωπο είναι εγκλωβισμένο ψηλά, παραδομένο στον ίλιγγο ενός ανεπανάληπτου φινάλε. Τα μαλλιά χαρίζονται στον αέρα, ο οποίος φυσά μυρωδιές από το καμένο πανηγύρι και τα φύλλα του Σεπτέμβρη. Αυτή η εικόνα του τέλους, του αποχαιρετισμού, είναι γεμάτη μελαγχολία αλλά και μια αίσθηση αποδοχής.
Και τέλος, στο “XIV”, η Αριστέα γράφει:
«Από όλες τις κακοτεχνίες του σπιτιού το παράθυρο έπρεπε να πέσει πιο κάτω∙ να βλέπει τα σπάρτα ν’ ανθίζουν κίτρινα, τις μέλισσες, τη γύρη.»
Και φυσικά, δεν μπορούμε να παραλείψουμε το ποίημα «Δε γράφονται όλες τις ώρες ποιήματα», μια σπάνια και ειλικρινής παραδοχή για τη διαδικασία της δημιουργίας: «Δε γράφονται όλες τις ώρες ποιήματα∙ όλες οι στιγμές δεν είναι άξιες∙ μην πιστέψεις.» Αυτοί οι στίχοι αποτελούν ένα μάθημα ταπεινότητας και αλήθειας για κάθε νέο συγγραφέα, υπενθυμίζοντας ότι η έμπνευση δεν είναι πάντα παρούσα και ότι η αξία της ποίησης βρίσκεται στην αυθεντικότητα και όχι στην ποσότητα. Η Ουρανία αποτελεί τεκμήριο πως η ποίηση παραμένει ένας ζωντανός χώρος προσωπικής αλήθειας και συλλογικού στοχασμού. Είμαι περήφανος για την Αριστέα και το ταλέντο που αναδύεται μέσα από τις σελίδες της χωρίς επιτήδευση και στόμφο.
