Είναι κάτι συνηθισμένο για τους ποιητές, που έχουν ένα μεγάλο σε έκταση έργο, κάποια στιγμή να επιχειρούν μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών τους συλλογών, είτε γιατί αυτές έχουν εξαντληθεί, είτε για άλλους λόγους.
Μια ποιήτρια με αρκετά βιβλία στο ενεργητικό της είναι η Ασημίνα Ξηρογιάννη, που μετά από την συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήματα 2009-2017», εκδόσεις «Βακχικόν», 2021, κυκλοφόρησε μια ακόμα συγκεντρωτική έκδοση των ετών 2018-2023 με τον τίτλο «Μια απέραντη ματιά» από τις εκδόσεις Βακχικόν. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο συγκεντρωτικών εκδόσεων είναι ότι τα ποιήματα της δεύτερης δεν έχουν συμπεριληφθεί ξανά σε κάποια ποιητική συλλογή. Ίσως, η πανδημία και οι επιπτώσεις της να καθυστέρησαν την έκδοση κάποιων ποιητικών συλλογών, ίσως η ποιήτρια να επιθυμούσε μια εκδοτική παύση για ένα διάστημα, το σίγουρο είναι ότι έφτασε πλέον ο καιρός να μας προσφέρει την απέραντη ποιητική ματιά της στην τελευταία πενταετία δίνοντας, όμως, την έκταση μιας ποιητικής συλλογής, που σημαίνει πολύ μελέτη και πολύ επεξεργασία των ποιημάτων που τελικά είδαν το φως. Έτσι, μας δίνει μια ποιητική συλλογή με επιλεγμένα ποιήματα μιας πενταετίας γραμμένα σε ελεύθερο ή παραδοσιακό στίχο με όμορφη ρίμα και ρυθμό, που τα κάνει να διαβάζονται ευχάριστα.
Η ποιητική αυτή συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη χωρίζεται σε τρεις ενότητες:
Η πρώτη ενότητα έχει τίτλο «Τα θεατρικά» και περιέχει ποιήματα που αναφέρονται σε θεατρικούς ήρωες, συνήθως, τραγικές φιγούρες με μια διαφορετική οπτική από αυτή, που έχουμε συνηθίσει. Έτσι ο Οιδίποδας διαμαρτύρεται, που τον ζηλεύουν, επειδή κατάφερε να εξιλεωθεί και να επιβληθεί στο πεπρωμένο του και ο Ορέστης θα καταφέρει να αθωωθεί κόντρα στην βούληση των θεών. «Οι θεοί παραμερίζουν μπρος στου ανθρώπου τη βουλή», γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη για την ανθρώπινη βούληση, που μπορεί να πάει ενάντια σε κάθε εμπόδιο. Χαρακτηριστικό είναι και το ποίημα «Μήδεια», όπου το κοινό είναι πιο σαδιστικό και κτηνώδες από την πρωταγωνίστρια και αδημονεί να την δει να σκοτώνει τα παιδιά της επί σκηνής. Η ποιήτρια δεν μένει μόνο στις αρχαίες τραγωδίες, αλλά ξεκινώντας από αυτές φτάνει στον Σαίξπηρ, στον Ξενόπουλο και στον Μπέκετ.
Η δεύτερη ενότητα έχει τίτλο «Σημείο σύγκλισης» και περιλαμβάνει ποιήματα άλλοτε υπαρξιακά, άλλοτε κοινωνικά και άλλοτε ερωτικά. Σημείο σύγκλισης είναι όντως η συγκεκριμένη ενότητα. Η ποιήτρια αποτίνει φόρο τιμής στον Μποτερό, που έφυγε πρόσφατα, στον Σαγκάλ και στον Μιρό και μας δείχνει την στενή συγγένεια, που έχει η ποίηση με την ζωγραφική, όπως έχουμε δει και σε παλιότερα έργα της. Στην ενότητα αυτή βρίσκουμε ολιγόστιχα ποιήματα μέχρι και χαϊκού με όμορφο και ολοκληρωμένο νόημα: «Μέσα στα μάτια / η πανσέληνος πλέει. / Ταξιδεύουμε!». Παρακάτω, συναντάμε ποιήματα που αναφέρονται στην πανδημία και στην φρίκη του εγκλεισμού αλλά και το πώς αντιμετωπίζει η ποιήτρια μια κατάσταση, κλεισμένη στο σπίτι και γράφοντας. Όμως, η ποίηση είναι μια διέξοδος γιατί, όπως αναφέρει σε άλλο ποίημα η Ασημίνα Ξηρογιάννη: «Το ποίημα καταργεί τον χρόνο.» Η ποίηση είναι άχρονη και διαχρονική ταυτόχρονα. Καταργεί τα όρια και μας καλεί να κολυμπήσουμε στα βαθιά αγνοί, αμόλυντοι και αθώοι χωρίς μαγιό. Η έμπνευση κλείνει ραντεβού με την ποιήτρια κι εκείνη δεν πρέπει να καθυστερήσει: «Ξέρω ότι το ποίημα με περιμένει. / φροντίζω να μην αργήσω.» Χαρακτηριστικά είναι επίσης δύο ποιήματα. Το πρώτο με τίτλο «είναι αργά» είναι αφιερωμένο στον πατέρα της ποιήτριας, που οι κοινωνικές συνθήκες τον έκαναν να μην είναι ποτέ μπαμπάς και το δεύτερο αναφέρεται στο «Χέρι» της βίας, από το οποίο η ποιήτρια ξεφεύγει νοσταλγώντας τον παιδικό της κήπο: «Αν φυτέψω εκεί το Χέρι, / άραγε θα ανθίσει λουλούδι;» Η Ασημίνα Ξηρογιάννη νιώθει μοναξιά και σκέφτεται τους ανθρώπους της, που έφυγαν. Η διάθεσή της γίνεται φθινοπωρινή κι εκείνη ένα φύλλο: «Κίτρινο. / Ξερό. / Και μόνο.»
Η τρίτη ενότητα έχει τίτλο «Η κοιλιά» και σύμφωνα με την ποιήτρια είναι ένας δραματικός μονόλογος, όπου ένα σημείο του σώματος νιώθει τόσο τη χαρά όσο και την θλίψη και αντιδρά ανάλογα. Η κοιλιά απορροφά τα αισθήματα και τον πόνο, μεγαλώνει και γίνεται καταφύγιο, αντιμετωπίζει την χολή και φοράει μνήμες για ζώνη.
Συμπερασματικά, η ποιητική συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη «Μια απέραντη ματιά» απαντάει στο ερώτημα, που η ίδια θέτει στο ποίημα «Τοπίο πολέμου»: «Παραίτηση υπογράφεις με το ποίημα; / Ή επιλέγεις σαν ξυράφια να κόβουνε οι λέξεις σου;». Η ποιήτρια επιλέγει το δεύτερο και το καταφέρνει με τον δικό της τρόπο.
Θεοχάρης Παπαδόπουλος
