Ο χαλκέντερος Γεώργιος Σχορετσανίτης εκδίδει ετησίως, σε έντυπα βιβλία, τα κριτικά σημειώματα του, προηγούμενων ετών, τα οποία έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα ή διαδικτυακά, και στον τύπο. Το παρόν βιβλίο (εκδόσεις οδός Πανός, 2025, ISBN: 9789604777082) αποτελείται από τα σημειώματα του 2021. Ασχολείται περισσότερο με παγκόσμια λογοτεχνία –ενίοτε εγνωσμένης-, με ένα μωσαϊκό ειδών -πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο- και με θεματολογία σχετική με κλασική λογοτεχνία, αστυνομικά μυθιστορήματα, περιπέτειες, φαντασίας, κοινωνικά, διηγήματα, διάφορα ποιητικά είδη κτλ, και λιγότερο με την εγχώρια παραγωγή, εντοπίζοντας τα ουσιώδη χαρακτηριστικά τους και κάνοντας καίριες παρατηρήσεις. Χρονολογικά σχολιάζει τα βιβλία που εκδόθηκαν σε κοντινές χρονολογίες -2019, 2020 και 2021-, πολλά όμως από τα οποία αποτελούν μεταφράσεις παλαιότερων έργων.  Εξίσου ευρύ είναι και το φάσμα της καταγωγής των συγγραφέων, που απλώνεται παγκοσμίως. Όλα αυτά οδηγούν περισσότερο σε μια διαχρονική και διατοπική, κυρίως οντολογική και λιγότερο θεωρητική, θεώρηση των έργων, με μια τοιχογραφία θεμάτων και αναλύσεων, με επιπλέον στοιχεία εικονοπλαστικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά, κρατώντας απόσταση από τα εγχώρια μικρολογοτεχνικά δρώμενα και οδηγούμενος σε μια πιο καθολική και ουδέτερη καταγραφή, γεγονός που ίσως υποβοηθείται από το ότι ζει και δημιουργεί στο Ηράκλειο της Κρήτης. Με τον τρόπο του παραθέτει την ουσία των βιβλίων που παρουσιάζει, που όμως δεν τα υποκαθιστά αλλά αφήνει ανοιχτό χώρο ανάγνωσης και ενδεχόμενα συνέχισης και επέκτασής της. Διαμέσου των κειμένων του θίγονται σημαντικά σύγχρονα και παλιότερα ζητήματα, όπως ο αγώνας για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων στην Αμερική (Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί της Μάγιας Αγγέλου, σ.11), η νοοτροπία των cowboy (σ.17), πώς ο κουρδικός αγώνας για ανεξαρτησία αποτυπώνεται στη σύγχρονη κουρδική ποίηση (σ.22) και πολλά άλλα.

Τα κείμενά του ξεκινούν με γενικό ιστορικό πλαίσιο και βιογραφικά στοιχεία, προχωρούν σε παρουσιάσεις της υπόθεσης ή του περιεχομένου του βιβλίου, ενώ ταυτόχρονα σε όλα τα παραπάνω παρεμβάλλει κρίσεις ή διακειμενικές διασταυρώσεις, ή συσχετισμούς με το σήμερα. Στο τέλος, συνήθως, όταν το κρίνει απαραίτητο, προβαίνει σε γενικότερα σχόλια και αποτιμήσεις. Η δομή και η οργάνωση των κριτικών του είναι αξιοσημείωτη. Έχει την κατασταλαγμένη σταθερότητα των πολλών χρόνων και των πολλών γραπτών βιβλιοκριτικής εμπειρίας.

Στις παρουσιάσεις του των μυθιστορημάτων διεισδύει και ψυχογραφεί τους χαρακτήρες τους εντάσσοντάς τους  συνολικά στο κλίμα των βιβλίων και των εποχών, χρησιμοποιώντας πρόσθετα ιστορικά, γεωγραφικά και ιδεολογικά στοιχεία, βοηθούμενος και από τις γνώσεις που έχει αποκτήσει από τα πολλά του ταξίδια και τα αναγνώσματά του. Έτσι δεν είναι απλές αποτυπώσεις και περιλήψεις των έργων –όπως γίνεται συχνά σε άλλες βιβλιοπαρουσιάσεις- αλλά ολιστικές εντάξεις σε γενικότερα σύνολα και συλλογιστικές. Νομίζω ο Σχορετσανίτης μας πιστοποιεί τη θέση ότι ο καλός κριτικός ταυτίζεται με τον καλό αναγνώστη, ο οποίος διεισδύει στα άδυτα των χαρακτήρων και στο κλίμα της εποχής και του βιβλίου. Οι περίπλοκες γνώσεις θεωριών της λογοτεχνίας είναι χρήσιμες αλλά όχι απαραίτητες για κάτι τέτοιο.

Διαβάζοντας το έργο αυτό απολαμβάνουμε τις συμπυκνωμένες αφηγήσεις των ιστοριών των βιβλίων που παρουσιάζει, με χρήσιμα καθοδηγητικά σχόλια. Είναι μια ξενάγηση σε πολλές λογοτεχνίες μαζί. Από εκεί και πέρα ο αναγνώστης μπορεί να επιλέξει σε ποιο βιβλίο θα θελήσει να επικεντρωθεί, αγοράζοντάς το και διαβάζοντάς το ολόκληρο. Άλλωστε αυτός δεν είναι ο ρόλος της λογοτεχνικής κριτικής, αυτός που απευθύνεται στο κοινό και όχι μόνο στους άλλους γνώστες ειδικούς;

Στις κριτικές του των μυθιστορημάτων δικαίως και με επιτυχία επικεντρώνεται στην ανάλυση χαρακτήρων, και συνήθως εμμέσως μας υποβάλλει κατά πόσο είναι πειστικοί και αν αποδίδουν εύστοχα τα ζητούμενα του έργου. Επίσης σχολιάζει τον αφηγηματικό ρυθμό, την πλοκή, τις ιδέες, τον τρόπο έκφρασης, τα θέματα και πλήθος άλλα. Πάντα μας παρουσιάζει ένα περιληπτικό σχεδιάγραμμα του έργου και ταυτόχρονα σχολιάζει τα παραπάνω. Έτσι τα κείμενά του έχουν σαφώς προσεγμένη δομή και ποτέ δεν παρασύρεται σε άναρχες συναισθηματικές σκέψεις. Διαπιστώνω για μια ακόμα φορά ότι όταν καλούμαστε να σχολιάσουμε ένα έργο οδηγούμαστε στη βαθύτερη κατανόησή του. Είναι σαν να κάνουμε συζήτηση και λέσχη ανάγνωσης με τον εαυτό μας.

Στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζονται αποσπάσματα κριτικών που γράφτηκαν για τον προηγούμενο συγκεντρωτικό τόμο, κριτικών σημειωμάτων του τού 2020 και είναι διαφωτιστικά για τις μεθόδους που χρησιμοποιεί στους σχολιασμούς του. Από εκεί αντλούμε τις απόψεις για τον εμπλουτισμό και τη μετάπλαση που επιφέρουν τα κείμενά του στα υπό εξέταση έργα (Μιχάλης Τρούλης, σ.370) και την παραπομπή στην άποψη του Ρολάν Μπαρτ για τον αναγνώστη παραγωγό και όχι καταναλωτή (Δημήτρης Περοδασκαλάκης, σ.369).

Ως επίλογο θα χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα που μας μεταφέρει ο Σχορετσανίτης από το βιβλίο Χειμώνας του Άλι Σμιθ (Καστανιώτης 2020) και νομίζω ότι είναι αντιπροσωπευτικό της λογοτεχνίας που σχολιάζει και όχι μόνο: «… αυτή η ιστορία δεν είναι μια ιστορία με φαντάσματα… και πραγματεύεται πραγματικά πράγματα που συμβαίνουν πραγματικά στον πραγματικό κόσμο, με πρωταγωνιστές πραγματικούς ανθρώπους, σε πραγματικό χρόνο, σε πραγματική γη». Μήπως πολλές φορές η λογοτεχνία είναι πιο πραγματική ακόμα και από την πραγματικότητα;