Στην Χριστίνα Λιναρδάκη
Η τέχνη, κάθε μορφής, δεν ασκείται και δεν νοείται χωρίς ισχυρές δόσεις φιλοδοξίας, ακόμα και έπαρσης. Πόσω μάλλον η ποίηση, η αρχαιότερη των τεχνών. Αλλιώς, πρόκειται για δημοσιοϋπαλληλική διεκπεραίωση.
Σε αυτή τη βάση, δεν με τρομάζουν, ούτε με ενοχλούν οι πολυπληθείς νεώτεροι που επιχειρούν να σταδιοδρομήσουν στον ποιητικό στίβο. Δεν με ενοχλεί ούτε η συζήτησή τους για το αν αποτελούν ποιητική γενιά και πώς θα την ονομάσουν. Διότι, η «ποιητική ύλη» που έχει σωρευθεί με τα βιβλία τους δεν υπολείπεται σε τίποτα από την πρώτη τουλάχιστον δεκαετία της «γενιάς του ’70», οι οποίοι διεκδίκησαν (και εν πολλοίς ακόμη περιφέρουν) τούτη την αξίωση.
Έτσι, αυτή τη συζήτηση και την συνακόλουθη αγωνία/ φιλοδοξία των νεωτέρων τη θεωρώ εύλογη.
Επίσης εύλογη θεωρώ τη συζήτηση περί κριτικής από τους ίδιους. Γιατί αν κρίνουμε από τα χρόνια του ’70 και του ’80, όπου κανοναρχούσε ως κριτικός λογοτεχνίας ο καθ’ όλα ναΐφ και αυτοσχέδιος Αλέξανδρος Αργυρίου (είχα περιγράψει κάποτε στο περιοδικό Ο Πολίτης, ζώντος του ιδίου, την ούτως ειπείν κριτική του μέθοδο: «η τεχνική των δεκαεπτά μεν και δεκαοκτώ αλλά») σήμερα δεν συμβαίνει κάτι βέβηλο, που οφείλουμε να το καταγγείλουμε στο όνομα της υψηλής κριτικής.
Όλα βέβαια θα κριθούν σε βάθος χρόνου. Όπως ο Αλέξης Ζήρας, ο καθ’ ύλην αρμόδιος, εν τέλει χαρακτήρισε τους ποιητές του ’70 ως «ομάδα ποιητών» αντί για «γενιά» (χαρακτηρισμός με τον οποίο συμφωνώ απολύτως).
Ως κριτικός, έχω καταθέσει το δικό μου, αξιολογικό σχήμα για την ποίηση των τελευταίων δεκαετιών, όπου προεξάρχει ο Ηλίας Λάγιος και οι συναυτώ, δημιουργώντας μια αισθητική και πολιτισμική τομή στο σώμα της νεοελληνικής ποίησης.
Εκτός κάποιων εξαιρέσεων, οι νεώτεροι παρακάμπτουν αυτή την τομή, πιάνοντας το νήμα από τους ποιητές του ’70. Δικαίωμά τους. Θα κριθούν όχι από πού ξεκινούν αλλά από πού θα φθάσουν από έναν τέτοιο δρόμο.
Εάν επιτύχουν (όσοι από αυτούς) κάτι σημαντικό, θα είναι μία ακόμη ευτυχής στιγμή της διαδρομής της νεοελληνικής ποίησης, δίπλα στην ως άνω προηγούμενη. Πλούτος θα είναι και όχι απειλή.
Εάν αποτύχουν, θα είναι μια απόδειξη ότι ο δρόμος που επέλεξαν ήταν άγονος. Εμμέσως, αυτό θα επιβεβαιώνει την ισχύ της τομής που προανέφερα. Δώρο και σπονδή θα είναι αυτό.
Όμως, τώρα η συζήτηση δεν είναι για τα συντελεσμένα αλλά για τα εν εξελίξει και τα μελλούμενα. Έτσι, παρακολουθώ, στο μέγιστο δυνατό, όχι μόνο τα ποιητικά βιβλία των νεωτέρων αλλά και τις συζητήσεις τους για την ποίησή τους και την κριτική της. Δεν παρεμβαίνω για να ορίσω κι εγώ το πεδίο απέξω, αλλά, σε όσους έχω μια κάποια συνάφεια και άνεση, λέω, συμβουλευτικά, κάποια «διαδικαστικά». Όπως, για παράδειγμα, ότι όντως χρειάζεται φιλοδοξία και έπαρση. Τίποτα άξιο λόγου δεν γίνεται στην τέχνη, χωρίς την κατεδάφιση των προηγηθέντων. Δηλαδή, χωρίς την προσπάθεια κατεδάφισης, που, ακόμα κι αν στεφθεί με επιτυχία, εξ αυτής θα προκύψει και ο προσήκων σεβασμός. Περιττό να θυμίσω τη στάση του Σεφέρη, που προσπάθησε να μειώσει τους Σολωμό, Κάλβο, Καβάφη, ως μη γνωρίζοντες ελληνικά, και χαρακτήρισε ερειπιώνα τη Γυναίκα της Ζάκυθος… Η ποίηση δεν είναι εσπερινός περίπατος, είναι σφαγή, στον ρυθμό του αίματος.
Δεν ανησυχώ, λοιπόν, ούτε δυσφορώ με τους νεώτερους ποιητές. Το αντίθετο: περιμένω να είναι όλο και περισσότερο ρηξικέλευθοι, όλο και περισσότερο νέοι.
