Το δημοτικό τραγούδι στην Επανάσταση του ’21
Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι οι μελετητές αποφεύγουν να χρονολογήσουν τα δημοτικά τραγούδια παρόλες τις ιστορικές τους αναφορές, γιατί μεταξύ άλλων κάτι τέτοιο δεν εξυπηρετεί άμεσα κάποιο ερευνητικό σκοπό. Είναι γεγονός ότι το πότε ακούστηκε, τραγουδήθηκε ή συλλέχθηκε κάποιο τραγούδι, μικρή σημασία έχει. Αντίθετα, αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η διάρκεια της παρουσίας του και […]
Το όνειρο, η κατ’ εξοχήν γέφυρα συγκινήσεων
Η δημοτική ποίηση είναι στα θεμέλιά της μια απεικονιστική ποίηση, αυτό είναι ταυτόχρονα το σημείο αφετηρίας και η βάση για κάθε προσπάθεια προσέγγισης και κατανόησής της. Η κοινωνικο-ιστορική πραγματικότητα εκτίθεται στ’ αυτιά του ακροατή και πλέον σήμερα στα μάτια του αναγνώστη ως έχει, χωρίς δεύτερες σκέψεις και υπόγειες έννοιες, αφού τα συναισθήματα και η θέση […]
Το πένθος ως απαρχή της ίασης
Καράβι βγαίνει από τη γη, κι από τον κάτου κόσμο φέρνει στην πρύμη γέροντες, στην πλώρη παλληκάρια, κι απάνου στην κουβέρταν του, ούλο μικρά παιδάκια Τρέχουν οι μάνες για παιδιά, κ’ οι αδερφές γι’ αδέρφια Τρέχουν κ’ οι κακορρίζικες για τους νοικοκυραίους. Μα φύσιξε κακός καιρός, κ’ έφυγε το καράβι Μείναν οι μάνες σκούζοντα, οι […]
Η εκδίκηση και η τιμωρία
Τα δημοτικά τραγούδια μας προσφέρουν αν μη τι άλλο μια λεπτομερή εικόνα μιας ορισμένης (αγροτικής και κλειστής) κοινωνίας, ένα καθρέφτη λεπτών ισορροπιών ανάμεσα σε ανθρώπους και αξιακά συστήματα αιώνων. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων με συμβολικούς βασιλιάδες και ρηγάδες, στα κείμενα δεν εμφανίζεται άλλη εξουσία παρά η ισχύς της κοινωνικής ομάδας. Το […]
Ο πατέρας στο δημοτικό τραγούδι: παρουσία, ρόλος, συμβολισμός
Η οικογένεια αποτελεί το πυρήνα της δημοτικής ποιήσης, τόσο από ανθρωπολογική σκοπιά όσο και από λογοτεχνική. Αυτό που όμως φαίνεται να είναι περισσότερο ενδιαφέρον, είναι τι ακριβώς εννοεί ο λαϊκός ποιητής όταν αναφέρεται στην οικογένεια: πρόκειται για τα μέλη της ονομαστικά και συγκεκριμένα, για την θέση της σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής δομής ή για […]
Ο φόβος του ανθρώπου στα μοιρολόγια
Η δημοτική ποίηση αποτελεί χωρίς αμφιβολία ένα πρόσφορο έδαφος για να παρατηρήσει κανείς την παλέτα των συναισθηματικών εναλλαγών και μεταλλάξεων που λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια μιας κοινωνικής ομάδας σχετικά σταθερής σε γεωπολιτικό και ιστορικό επίπεδο. Τα δημοτικά τραγούδια αποδίδουν μια ακριβή εικόνα του αξιολογικού συστήματος ενός λαού, των ιστορικών εμπειριών του, καθώς και των ποικίλλων […]
Η λήθη, η μνήμη και η ανάμνηση στα δημοτικά τραγούδια
Η δημοτική ποίηση, ανώνυμη και προφορική, είναι αυτό το έξοχο λογοτεχνικό σύμπαν που επιτρέπει να ξεδιπλωθούν όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν το περίγραμμα της λαϊκής σκέψης στην πιο αγνή της μορφή. Αποτελεί την ακριβή απεικόνιση του συλλογικού γίγνεσθαι μιας κοινωνίας σχετικά σταθερής στο πέρασμα του χρόνου. Τα μοιρολόγια συγκροτούν αυτή την ξεχωριστή κατηγορία δημοτικών […]
