ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ

Οι Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο είναι επί της ουσίας αυτό που λέει ο τίτλος τους, ασκήσεις, δοκιμές. 74 κείμενα, ιδιαίτερα περιορισμένης έκτασης, κάποιες φορές μάλιστα δεν ξεπερνούν τις λίγες γραμμές, σαν αναλαμπές σκέψεων, ενίοτε συνθηκών και συναισθημάτων, σαν φευγαλέα αποτυπώματα σκηνών, ζωντανά για όσο κρατάει μια περαστική ματιά.

Μια τόσο περιορισμένη έκταση φέρνει δυσκολίες στην απόδοση, είναι δύσκολο να το αποφύγει κανείς. Κατακερματίζονται τα συναισθήματα, το περίγραμμα των πράξεων είναι ασαφές, τελικά ο αναγνώστης περιμένει την πληροφορία, την λεπτομέρεια που θα του επιτρέψει να γίνει μέρος του κειμένου, να βρει τη θέση του στο σύμπλεγμα «συγγραφέας-κείμενο-αποδέκτης» χωρίς αποτέλεσμα. Λείπει η συνέχεια.

Θεματικά αγγίζει μια πληθώρα πραγμάτων, ανθρώπων και καταστάσεων, από τα γνωστά σε όλους μας καθημερινά μέχρι όσα έχει παγιώσει ο χρόνος στις ζωές των ανθρώπων. Προσωπικά διαβάζοντας τα κείμενα ο νους μου πήγε σε λεζάντες σε πίνακες ζωγραφικής, σαν ένα ελαφρύ αποτύπωμα από λέξεις μιας σκηνής παγωμένης σε ένα απεικονιστικό πλαίσιο. Δεν ξέρω αν αυτό αρκεί για να εδραιώσει μια σταθερή σχέση ανάμεσα στον αναγνώστη και το ίδιο το κείμενο, παραμένει όμως μια προσέγγιση που ξεφεύγει από το περίγραμμα του είδους της τέχνης που υπηρετεί. Και παρόλο που η Μαρία Στασινοπούλου γράφει για κάποια από τα σύγχρονα που μας συμβαίνουν όπως ο κορονοϊός για παράδειγμα, τα κείμενά της αφήνουν μια επίγευση εφημερίδας παλαιάς κοπής και εποχής.

Κρις Λιβανίου

ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΑΚΗ

Οκτώ ιστορίες. Αφηγημένες κάθε φορά από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες, τρεις όψεις ή σκαλοπάτια -όπως το θέλει η συγγραφέας- της αλήθειας ή τρεις προσωπικές αλήθειες που συχνά συγκρούονται μεταξύ τους. Ένας ενδιαφέρων πειραματισμός που θα μπορούσε να είναι απλώς μια επιτυχημένη άσκηση δημιουργικής γραφής, αν δεν ήταν τόσο μεστός και δεν επεφύλασσε τόσες εκπλήξεις.

Ο κατακερματισμός της πραγματικότητας στις επιμέρους αλήθειες που περικλείει, ουσιαστικά στους λόγους που οδηγούν τους ήρωες ή αντι-ήρωες της καθημερινότητας στις επιλογές και στις αποφάσεις που καθορίζουν τη μοίρα τη δική τους αλλά και των ανθρώπων που τους περιστοιχίζουν, παρουσιάζονται με απροσδόκητη ειλικρίνεια, σχεδόν ωμότητα, και με ψυχαναλυτική διάθεση από την Αυγουστινάκη, την οποία μέχρι πρότινος γνωρίζαμε από τις ποιητικές της προσπάθειες. Μετά από αυτό το βιβλίο ωστόσο, σποδεικνύει ότι η κοφτερή ψυχολογική της ματιά μπορεί να εκφραστεί μάλλον καλύτερα διαμέσου της πεζογραφίας. Αυτή τουλάχιστον είναι η προσωπική μου αίσθηση.

Η εν λόγω ψυχαναλυτική προσέγγιση της συγγραφέως δεν εξαιρεί σε καμία περίπτωση το κοινωνικό συγκείμενο, με το οποίο οι πρωταγωνιστές της έρχονται πολλές φορές σε σύγκρουση, ασφυκτιώντας μέσα του ή προσπαθώντας –με διάφορους βαθμούς επιτυχίας– να το αψηφήσουν. Σε καθεμία από τις προσπάθειες αντίστασης ή υποταγής ματώνουν ή χαμογελούν, αποδεικνύοντας κάθε φορά ότι η κοινωνική κατασκευή μέσα στην οποία γεννιόμαστε είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη όχι μόνο για τη ματιά που ρίχνουμε στον κόσμο, αλλά τελικά και για την ίδια μας την ταυτότητα.

 

ΧΑΙΡΟΜΑΙ ΠΟΥ ΕΙΜΑΙ ΕΔΩ ΤΟΥ ΑΛΝΤΕΝ ΝΟΟΥΛΑΝ ΣΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΒΟΥ

Ο Άλντεν Νόουλαν (1933-1983), μια από τις σημαντικότερες φωνές της καναδικής ποίησης, ανθολογείται και μεταφράζεται από τον Γιάννη Παλαβό σε αυτό το βιβλίο των εκδόσεων Loggia. Η ποίηση του Νόουλαν χαρακτηρίζεται από την προφορικότητά της και είναι έμπλεη στοιχείων από την καθημερινότητα της καναδικής υπαίθρου, ωστόσο αποτελεί μια ηχηρή κατάφαση στη ζωή, μιλώντας για όσα αυτή η ζωή περικλείει: την ανάγκη για δημιουργία, τη φθορά, την απώλεια και την αγάπη.

Σαράντα από τα αρτιότερα και γνωστότερα ποιήματα του Νόουλαν περιλαμβάνονται στη συλλογή, δίνοντας στον αναγνώστη μια αντιπροσωπευτική εικόνα του έργου του και αποτελώντας την πρώτη συστηματική παρουσίασή του στη γλώσσα μας. Η μετάφραση του Γιάννη Παλαβού είναι, με μία λέξη, εξαιρετική: αναδεικνύει τα ποιήματα, απαλοίφοντας τις γλωσσικές αναντιστοιχίες και θεραπεύοντας με λεπτούς χειρισμούς την ηχώ από τις αντίστοιχες πολιτισμικές. Έχοντας και η ίδια ασχοληθεί με τη μετάφραση ποίησης, θα έλεγα ότι πρόκειται για μια υποδειγματική δουλειά και, για του λόγου το αληθές, θα παραθέσω το εναρκτήριο ποίημα στο μετάφρασμα και στο πρωτότυπο:

ΑΝΗΜΠΟΡΙΑ

Γέρικη φοράδα, μάτια

σαν ραγισμένοι βόλοι,

φτύνει αίμα στο κριιθάρι της,

τρέμει κουκουλωμένη στην ψάθινη κουβέρτα της.

 

Για τον πατέρα μου ως και το χαλάζι είναι προτιμότερο απ’ την ανημποριάˑ

Αύριο το πρωί,

ατάραχος,

θα της φυτέψει μια σφαίρα στον κρόταφο -μια κι έξω-

μετά θα τη θάψει στο απάνω λιβάδι.

 

Απόψε,

φεύγοντας απ’ τον στάβλο,

αφήνει το φανάρι σ’ έναν αναποδογυρισμένο κουβά,

στρέφεται,

τη βλαστημάει που του βγήκε σκάρτη,

κι απαλά με το πανωφόρι του

σκεπάζει την άρρωστη ράχη της.

 

WEAKNESS

Old mare whose eyes

are like cracked marbles,

drools blood in her mash,

shivers in her jute blanket.

 

My gather hates weakness worse than hail;

in the morning

without haste

he will shoot her in the ear, once,

shovel her under in the north pasture.

 

Tonight

leaving the stables,

he stands his lantern on an over-turned water pail,

turns,

cursing her for a bad bargain,

and spreads his coat

carefully over her sick shoulders.

 

Τέτοιου επιπέδου μεταφράσεις πρέπει να βρίσκουν οπωσδήποτε τη θέση τους μέσα στον εκδοτικό χώρο και είναι αδιαφιλονίκητο πλεονέκτημα των εκδόσεων Loggia που τις περιλαμβάνουν στο εκδοτικό τους πρόγραμμα.

Χριστίνα Λιναρδάκη