Η Τζανίν Κάμινς είναι Aμερικανίδα συγγραφέας. Το μυθιστόρημά της, που είναι βέβαια προϊόν μυθοπλασίας, έχει την αφετηρία του σε δύο άξονες που συνδέονται άμεσα με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο πρώτος, που συνδέεται μάλιστα και με πρόσφατα γεγονότα, είναι η βίαιη μετανάστευση των Μεξικανών ηρώων της και το δύσκολο οδοιπορικό τους μέχρι τις ΗΠΑ, μέχρις ότου δηλαδή πατήσουν ασφαλείς το ξένο γι΄αυτούς χώμα. Το θέμα που παρουσιάζει είναι εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς αυτό το διάστημα μετανάστες από το Μεξικό ανεβαίνοντας στο τρένο-θηρίο και έπειτα διασχίζοντας περιοχές εξαιρετικά δύσβατες προσπαθούν να περάσουν παράνομα τα σύνορα του Μεξικού με μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας για την ίδια τους τη ζωή. Για τη συγκεκριμένη επιλογή του θέματος, η συγγραφέας δεχτηκε μάλιστα και σφοδρή κριτική. Το γεγονός που ξεσήκωσε τόσες αντιδράσεις ήταν το εξής: Πώς μια Αμερικανίδα πολίτης μπορεί να νιώσει ως βίωμα τη σκληρή προσωπική ιστορία ενός Μεξικανού μετανάστη;
Η ίδια απαντά πως το γεγονός ότι είναι παντρεμένη με έναν μετανάστη χωρίς έγγραφα την κάνει ιδιαίτερα ευαίσθητη απέναντι στο μεταναστευτικό πρόβλημα και τις προσωπικές ιστορίες επιβίωσης που αφορούν όλους αυτούς τους ανθρώπους που γυρεύουν πρώτα απ΄όλα να ζήσουν και έπειτα να αποκτήσουν μια αξιοπρεπή ζωή.
Ο δεύτερος και εξίσου σημαντικός άξονας πάνω στον οποίο δομεί την ιστορία της είναι η κατάσταση που κυριαρχούσε στο Μεξικό το 2017, όταν άρχισε να γράφει το βιβλίο της, τότε που τα καρτέλ ανενόχλητα και ατιμώρητα είχαν καταστήσει το Μεξικό μια ιδιαίτερα επικίνδυνη χώρα. «Τη χρονιά πριν τη δολοφονία του Σεμπαστιάν το Μεξικό ήταν η πιο επικίνδυνη χώρα για ένα δημοσιογράφο, καθόλου καλύτερο από εμπόλεμη ζώνη».
Η υπόθεση του βιβλίου ξεκινά αιφνιδιαστικά και καταιγιστικά. Άντρες της μεξικανικής μαφίας εισβάλλουν ξαφνικά στο σπίτι όπου ζει η κεντρική ηρωίδα, η Λύδια, μαζί με τον άντρα της που είναι δημοσιογράφος και σκοτώνουν ξαφνικά δεκαεφτά άτομα της οικογένειάς της, ανάμεσά τους τον άντρα και τη μάνα της. Η ηρωίδα καταφέρνει να πάρει τον οκτάχρονο γιο της και δυο-τρία πράγματα και να απομακρυνθεί όπως-όπως και όσο πιο γρήγορα μπορεί. Μάνα και γιος ξεκινούν να φύγουν μακριά για να σωθούν, γιατί είναι δεδομένο πως τα δύο επόμενα θύματα αυτής της εκδικητικής μανίας θα είναι αυτοί. «Το Ακαπούλκο είναι επικίνδυνη πόλη. Οι άνθρωποι εδώ παίρνουν προφυλάξεις, ακόμα και σε καλές γειτονιές σαν αυτή – ιδίως σε καλές γειτονιές σαν αυτή. Αλλά σε τι ωφελούν αυτές οι προφυλάξεις όταν τελικά έρχονται εκείνοι οι άντρες;».
Πάνω σε αυτούς τους άξονες λοιπόν η συγγραφέας χτίζει την πλοκή της, δημιουργώντας ένα δύσκολο οδοιπορικό για τους ήρωές της. Η Λύδια και ο γιος της από το Ακαπούλκο, περνούν τη μια πόλη μετά την άλλη, προχωρώντας διαρκώς προς τα βόρεια, προκειμένου να φτάσουν στα σύνορα του Μεξικού και από κει να περάσουν παράνομα στις ΗΠΑ. Μαζί με την αβέβαιη μοίρα των δυο ηρώων πλέκεται και η μοίρα άλλων μεταναστών που ακολουθούν αντίστοιχο οδοιπορικό, γυρεύοντας και αυτοί να πιαστούν στο ξένο χώμα που θα τους δώσει νέα ελπίδα ζωής. Ο αγώνας όλων τους για επιβίωση γίνεται εντέλει μια καταιγιστική περιπέτεια. Πιάνονται σαν κασκαντέρ από τρένα εν κινήσει και περπατούν ατελείωτα χιλιόμετρα κάτω από αντίξοες συνθήκες μέχρι να βρουν σταθερό έδαφος. Η αίσθηση της ανασφάλειας είναι διαρκής και τόσο έντονη που συχνά ένα αίσθημα αγωνίας μοιάζει να αισθάνεται και ο ίδιος ο αναγνώστης που διαρκώς αναρωτιέται αν θα καταφέρουν να φτάσουν σώοι στον προορισμό τους οι δυο κεντρικοί ήρωες.
Η αφήγηση κινείται διαρκώς ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν και τα θραύσματα του παρελθόντος αιτιολογούν διαρκώς το τώρα, την κατάσταση δηλαδή του κυνηγητού που βιώνουν οι δύο κεντρικοί ήρωες. Η Λύδια ζούσε στο Ακαπούλκο με τον άντρα της τον Σεμπαστιάν και το γιο της τον Λούκα. Ο άντρας της ήταν δημοσιογράφος που έγραφε κατα των καρτέλ του Μεξικού. Κάποια μέρα στο βιβλιοπωλείο που εργαζόταν η Λύδια γνώρισε έναν πολύ γοητευτικό άνδρα, τον Χαβιέρ και ανέπτυξε ιδιαίτερη φιλία μαζί του, στη συνέχεια όμως αποδείχθηκε πως αυτός ήταν ο αρχηγός του καρτέλ που δολοφόνησε τον άντρα της. Και όλα ξεκινούν από εκεί. Η παλιά ζωή με την ηρεμία της αλλά και την ανασφάλεια που διαρκώς επικρεμόταν πάνω στις ζωές τους έρχεται διαρκώς στο μυαλό της ηρωίδας και μπλέκεται νομοτελειακά με την τωρινή περιπέτειά της. Ο νόμος της εκδίκησης εξάλλου είναι πολύ σκληρός και κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει τα αντίποινα. Πώς θα καταφέρουν οι δύο ήρωες να απαγκιστρωθούν από το αδυσώπητο κυνηγητό που τόσο οργανωμένα και αριστοτεχνικά έχει στηθεί εναντίον τους; Πώς έρχεται αντιμέτωπος ο άνθρωπος με τα όριά του και πώς καταφέρνει να τα ξεπεράσει;
Η δράση είναι τόσο γρήγορη και ενδιαφέρουσα, που ακόμη και οι υπεράνθρωπες προσπάθειες των ηρώων της Κάμινς εντάσσονται φυσιολογικά μέσα στη ροή της αφήγησης. Προσπαθούν να διασχίσουν τη χώρα, μεταφέρονται με το λεωφορείο μιας ιεραποστολής προκειμένου να συνεχίσουν την πορεία τους και ακολουθούν πεισματικά το δρόμο προς τις ΗΠΑ. Προσπαθούν να βρουν έναν διακινητή και, αφού τον πληρώσουν αδρά, να τους εξασφαλίσει το πολυπόθητο πέρασμα. Στην πορεία του ταξιδιού τους γνωρίζονται με αρκετούς μετανάστες και αναπτύσσουν μεταξύ τους σχέση αλληλεγγύης.
Το μυθιστόρημα εξελίσσεται μέσα σε μια διαρκώς ηλεκτρισμένη και φορτισμένη συναισθηματικά ατμόσφαιρα. Καταγράφει την υπεράνθρωπη προσπάθεια μιας μάνας που θέλει να σώσει τη ζωή του παιδιού της και τη δική της. Μήπως σε κάποια σημεία γίνεται μελό; Σίγουρα απουσιάζει το δραματικό βάρος των ηρώων της, λείπουν οι βαθύτεροι εσωτερικοί κλυδωνισμοί και δεν δικαιολογείται ιδιαίτερα σε εσωτερικό επίπεδο ο τρόπος που δομούνται οι σχέσεις αλληλεγγύης που αναπτύσσουν με τους μετανάστες οι ο ποίοι ακολουθούν τον ίδιο δρόμο με αυτούς. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει το θέμα της η συγγραφέας είναι περισσότερο κινηματογραφικός, κυριαρχούν παντού η δράση και οι εικόνες, ωστόσο όλα αυτά τα στοιχεία εσωτερικότητας που απουσιάζουν δεν κοστίζουν στην αφηγηματική εξέλιξη, γι΄αυτό και το μυθιστόρημα παρά το όχι τόσο στιβαρό ψυχολογικά υπόβαθρο παραμένει ιδιαίτερα δυναμικό.
Μπορεί τελικά η συγγραφέας να μην αναλύει βαθύτερα τα κοινωνικά προβλήματα ή να μην παίρνει θέση σε σημαντικά πολιτικά προβλήματα. Μπορεί να λείπει πράγματι η βιωματική αίσθηση από την αφήγησή της. Ίσως κιόλας να μην μπαίνει βαθιά στον ψυχισμό των ηρώων της. Ομως ένα είναι σίγουρο, πως φτιάχνει ένα μυθιστόρημα με πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή και μια ακατάπαυστη ροή γεγονότων η οποία πραγματικά διαβάζεται απνευστί. Επομένως δεν είναι τόσο τυχαίο που το μυθιστόρημα μεταφράστηκε σε 34 γλώσσες και δημιούργησε τόσο θόρυβο γύρω από το περιεχόμενό του.
Ήλια Λούτα (
