Ο Ντομ Χάντερ, συγγραφέας του συγκλονιστικού βιβλίου CHAV | Αλληλεγγύη από τα υπόγεια, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για να το παρουσιάσει προσκεκλημένος του βιβλιοπωλείου Ακυβέρνητες Πολιτείες. Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω μαζί του από κοντά στον φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου και να κάνουμε μια πιο χαλαρή όσο και ουσιαστική κουβέντα για τα θέματα που θίγει στο βιβλίο του και τα οποία κυριολεκτικά ταρακουνάνε τους αναγνώστες, προκαλώντας τους να τα σκέφτονται και να τα συζητούν.
Σας μεταφέρω την συνομιλία μας που ήταν φιλική και ενδιαφέρουσα, όπως και ο ίδιος ο Χάντερ:
Μαρία Ψωμά-Πετρίδου: Το βιβλίο σου, που μιλάει μεταξύ άλλων για τους Ιρλανδούς νομάδες, για τους εργάτες του σεξ, κ.λπ. καταφέρνει να κάνει τους αναγνώστες να δουν τους αόρατους. Το συνειδητοποιείς αυτό;
Ντομ Χάντερ: Εάν συμβαίνει αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Όμως, δεν νομίζω ότι το βιβλίο μου είναι αρκετά αποτελεσματικό στο να γίνει κατανοητό αυτό που προσπαθώ ν’ αρθρώσω. Είναι φορές που από αυτά που σχολιάζουν οι αναγνώστες, σκέφτομαι πως όχι, χρειάζεται να γράψω κι άλλο βιβλίο για να καταλάβουν ακριβώς τι θέλω να πω.
Μ.Ψ.-Π.: Το Ηνωμένο Βασίλειο, στο οποίο άλλωστε διαδραματίζεται η ιστορία σου και η ιστορία του βιβλίου, θεωρείται μη ρατσιστική χώρα. Είναι πράγματι έτσι;
Ν.Χ.: Η δομή του κράτους είναι χτισμένη στην αποικιοκρατία η οποία αγνοεί και παραγκωνίζει τους φτωχούς και τους αδύναμους. Ο ρατσισμός είναι βαθιά ριζωμένος μέσα σε αυτό το σύστημα. Συνεπώς, είναι πάρα πολύ δύσκολο να εξαλειφθεί αν δεν πάψει να ισχύει η επιβολή αυτής της συνθήκης.
Μ.Ψ.-Π.: Έχουν οι άνθρωποι την δυνατότητα να είναι αλληλέγγυοι και υποστηρικτικοί μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα;
Ν.Χ.: Ναι, νομίζω ότι μπορούν, γιατί έχω νιώσει εγώ ο ίδιος την αλληλεγγύη και την υποστηρικτικότητα. Το ανθρώπινο ον είναι κοινωνικό με βαθιά ριζωμένη την ανάγκη να συνδέεται με τους άλλους. Δεν ξέρω όμως, σε ποιο βαθμό αυτό είναι αρκετό για να καταφέρει να αποδομήσει τον καπιταλισμό που εξασκεί κάθε είδους βία στους αδύναμους. Παρ’ όλα αυτά χρειάζεται να συνεχίσουμε δείχνουμε την ανθρωπιά μας και θα δούμε πως θα εξελιχθεί.
Μ.Ψ.-Π.: Η βία, η φτώχεια, η κακομεταχείριση, ο εθισμός και η εκμετάλλευση είναι το περιβάλλον όπου γεννήθηκες και μεγάλωσες. Μάλιστα, η βία ξεκίνησε να ασκείται πάνω σου στο πλαίσιο της ίδιας σου της οικογένειας! Στο βιβλίο σου δεν διαφαίνεται πουθενά να κατηγορείς τα μέλη της οικογένειάς σου παρά μόνον το πολιτικό σύστημα και τους ανθρώπους που το τρέφουν.
Ν.Χ.: Οι άνθρωποι που με κακοποίησαν, όπως ο παππούς μου και ο πατέρας μου, ήταν και οι ίδιοι βαθιά τραυματισμένοι και με ψυχικές διαταραχές, καταστάσεις δηλαδή που καθιστούσαν την αποφυγή της κακοποίησης δύσκολη επιλογή, διότι εκτός από την πίεση του κοινωνικού αποκλεισμού και της υποτίμησής τους, βίωναν και μια διαρκή ψυχική αγωνία. Για εμένα λοιπόν, το να τους κατηγορώ ή να βασανίζομαι με τις επιλογές τους, βλάπτει την δική μου ψυχική εξέλιξη αλλά και την προσπάθεια κατανόησής μου σχετικά με το τι συμβαίνει στην κοινωνία, η οποία διατυμπανίζει την αξία της προσωπικής ευθύνης και της αξιοκρατίας. Είναι σημαντικό να δω πέρα από αυτά και το βιβλίο μου, κατά κάποιο τρόπο, αποτελεί μια απάντηση στα όσα πραγματικά συμβαίνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μ.Ψ.-Π.: Η παιδική ηλικία είναι ιδιαίτερα σημαντική στην δυτική κουλτούρα. Τι σημαίνει όμως για σένα; Είχες παιδική ηλικία;
Ν.Χ.: Χμ! Καλή ερώτηση… Βρίσκω αυτόν τον διαχωρισμό κάπως υποκριτικό. Η παιδική ηλικία είναι στάδια κατά τα οποία ο εγκέφαλος μαθαίνει και εξελίσσεται. Στην διάρκεια αυτής της διαδικασίας το υποκείμενο έχει ανάγκη την μεγαλύτερη δυνατή προστασία και άνεση που μπορεί να του δοθεί. Δεν υπάρχει όμως, σαφής διαχωρισμός αυτών των σταδίων. Ο άνθρωπος συνεχίζει να εξελίσσεται και στα δεκαπέντε και στα είκοσι. Συνεπώς αυτός ο διαχωρισμός μου φαίνεται αρκετά αυθαίρετος.
Το πότε αρχίζει και το πότε τελειώνει κάθε ηλικιακή περίοδος καθορίζεται κατά πολύ από την κοινωνική και οικονομική τάξη στην οποία ανήκει. Τα παιδιά της εργατικής τάξης αναγκάζονται από πολύ νωρίς να μπούνε στην αρένα της επιβίωσης, οπότε εκεί τερματίζεται και η παιδική τους ηλικία, την ίδια στιγμή που άλλα έχουν την δυνατότητα να είναι ξένοιαστα μέχρι και τα εικοσιπέντε τους χρόνια.
Μ.Ψ.-Π.: Κατά πόσο είναι εφικτό να ξεπεράσεις το τραύμα, ζώντας σε μια κοινωνία που διαρκώς σε προκαλεί με τις ανισότητές της;
Ν.Χ.: Είμαι 43 χρονών και δεν έχω υποστεί άλλο τραύμα εδώ και είκοσι περίπου χρόνια, εξαιτίας των καλύτερων συνθηκών που πλέον ζω για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Ταυτόχρονα, όμως, το περιβάλλον που κινούμαι είναι τραυματισμένο. Δουλεύω με κακοποιημένους και κακοποιητές άνδρες, οι οποίοι έχουν εξασκήσει βία και αυτό από μόνο του το κάνει δύσκολο να ξεπεράσω και τα δικά μου τραύματα.
Ζούμε σε μια κοινωνία όπου η βία θεωρείται κάτι φυσιολογικό, όπως για παράδειγμα η ψυχολογική βία, η οποία υφίσταται σχεδόν παντού. Δεν ισχυρίζομαι λοιπόν ότι είναι αδύνατον να βελτιωθεί η κατάσταση, αλλά είναι μια δύσκολη διαδικασία την οποία οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να την ξεπεράσουν, ενώ οι γυναίκες και οι άνθρωποι των έμφυλων ταυτοτήτων χρειάζεται να παλέψουν με πολύ περισσότερες αντιξοότητες και στερεότυπα.
Μ.Ψ.-Π.: Στο βιβλίο τονίζεις πως ό,τι κατάφερες να πετύχεις μέχρι σήμερα οφείλεται στο γεγονός ότι είσαι λευκός και άνδρας. Το γίνεται όμως, με τους μαύρους και τους ανθρώπους άλλων φυλών;
Ν.Χ.: Τα τελευταία 200-300 χρόνια η αντίσταση των μαύρων και των άλλων φυλών έχει κάνει σημαντικά βήματα ενσωμάτωσης στις δομές και στις λειτουργίες των περισσότερων κοινοτήτων.
Αυτό που θέλω να πω στο βιβλίο είναι πως εμένα με βοήθησε να απομακρυνθώ από όσα έκανα το βιολογικό γεγονός ότι είμαι λευκός και άνδρας, ενώ εκείνοι έχουν να αντιμετωπίσουν ισχυρότερες προκαταλήψεις, στερεότυπα εναντίον του χρώματός τους και παγιωμένες συμπεριφορές.
Μ.Ψ.-Π.: Η έννοια της αλληλεγγύης επανέρχεται ολοένα στο βιβλίο. Αλληλεγγύη για λόγους επιβίωσης, αλληλεγγύη ως ο τρόπος βελτίωσης των συνθηκών ζωής. Μήπως είναι μια ουτοπική άποψη;
Ν.Χ.: Μπορεί, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να δουλεύουμε σκληρά για την κοινωνία που θα θέλαμε να ζούμε, αποδομώντας ταυτόχρονα την λευκή υπεροχή και την πατριαρχία. Αυτά πρέπει να γίνονται μαζί, αλλιώς θα καταλήξουμε στην ουτοπία.
Μ.Ψ.-Π.: Η γνώση συμβάλει στην απελευθέρωση και την ενδυνάμωση του ατόμου;
Ν.Χ.: Ναι, αρκεί να μην ορίζουμε ως γνώση μονάχα αυτή που παίρνουμε από τα βιβλία. Η παρατήρηση και κατανόηση των συνθηκών είναι και αυτή βοηθητική, όπως και η συμμετοχή σε συλλογικότητες. Το να γνωρίζεις, για παράδειγμα, τις πρωτεύουσες όλων των χωρών, μπορεί να είναι γνώση άλλα άχρηστη.
Μ.Ψ.-Π.: Έχεις ήδη εκδώσει και δεύτερο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει σύντομα και στα ελληνικά. Για τι επιθυμείς ναμιλήσεις;
Ν.Χ.: Αυτό που ήθελα στην αρχή είναι διαφορετικό από αυτό που θέλω τώρα. Στο πρώτο βιβλίο ήθελα να εκφράσω τον κοινωνικό αποκλεισμό που είχα υποστεί και τις συνέπειές του, εξαιτίας του πολιτικού συστήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο δεύτερο ήθελα να διορθώσω κάποια πράγματα που εξέφρασα στο πρώτο και τα οποία οι αναγνώστες δεν κατανόησαν πολύ καλά, αλλά και να αποσαφηνίσω κάποια άλλα.
Νομίζω ότι τα βιβλία μου δίνουν εναύσματα για συλλογικές συζητήσεις και δίνουν και σ’ εμένα τη δυνατότητα να συμμετέχω σε αυτές προς την κατεύθυνση της αλλαγής της ισχύουσας πατριαρχικής καπιταλιστικής επιβολής.
Μαρία Ψωμά-Πετρίδου
Η φωτογραφία είναι από την παρουσίαση του βιβλίου CHAV | αλληλεγγύη από τα υπόγεια στην αυλή ενός πρώην χώρου κατάληψης στη Θεσσαλονίκη (στον Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Σχολείο).
