Σε συνέχεια των συνεντεύξεων που παίρνουμε από εκδοτικούς οίκους, αυτή η πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη από τον εκπρόσωπο ενός βαθιά αντισυμβατικού εκδοτικού οίκου, τις “Εκδόσεις των συναδέλφων”, έρχεται να μας αποδείξει ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνονται τα πράγματα… ιδίως όταν αυτοί οι τρόποι αντανακλούν μια γενικότερη στάση ζωής, καταλαβαίνουμε ότι μιλάμε για βιωμένες αξίες.
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΛΙΝΑΡΔΑΚΗ: Το μότο σας είναι «χωρίς αφεντικά, διευθυντές, συμβούλους, με αγάπη, νοιάξιμο, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια». Δηλαδή πώς ακριβώς; Πώς μπορεί να λειτουργεί ένας εκδοτικός οίκος χωρίς κάποιον υπεύθυνο για τις αποφάσεις; Ή, αν οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού, πώς ακριβώς καθίσταται εφικτό; Και πώς οδηγείστε σε σώφρονες αποφάσεις;
ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΔΟΥΦΕΞΗΣ-ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ: Ένας από τους πιο θεμελιώδεις μύθους της αστικής κοινωνίας και του καπιταλιστικού οικονομικού σχηματισμού είναι το επινοητικό άτομο, η ατομική εφευρετικότητα, η ξεχωριστή προσωπικότητα και η ματαιόδοξη πρόσκτηση προσόντων με σκοπό την επιτυχία, την αναγνώριση, την οικονομική ευρωστία· και όλοι αυτοί οι παραλογισμοί συνοδευμένοι από κοινωνιοβιολογικές παρλάτες για έμφυτη ανταγωνιστικότητα ως πραγματικό κίνητρο της δράσης των κοινωνιών αν όχι του ανθρωπίνου είδους. Όλες αυτές οι απόψεις θα ήταν εξόφθαλμα κωμικές αν στον πυρήνα τους δεν υπήρχε η προσπάθεια για την κατασκευή μιας μορφής συναίνεσης απέναντι σε ένα σύστημα διαχείρισης της εξουσίας και οργάνωσης της παραγωγής που στηρίζεται στην ατομική ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής – μια ιστορία χυδαιότητας, βίας, βασανισμών, σακατέματος και τρόμου που προσπαθεί να αποκαθαρθεί με την επίκληση ενός ανθρωπολογικού τύπου που φέρει ως ειδολογικά χαρακτηριστικά τα κοινωνικά και ιστορικά χαρακτηριστικά του ίδιου του συστήματος που τον επικαλείται ως αυθεντικό. Οι πιο πεπεισμένοι ηλίθιοι της εποχής μας είναι αυτοί που αντί να χάφτουν μύγες συγκινούνται με τις πορτοκαλί σελίδες των οικονομικών θαυμάτων γεμάτες με πρότυπα προς ταύτιση από κακομοίρηδες σταρταπάδες και φτωχοχίπστερ φαντασιώσεις. Η ανθρώπινη νόηση ήταν και είναι συλλογική, και για την ανάπτυξη της χρειάζεται φροντίδα συμπερίληψη, ισότητα και αλληλεγγύη.
Η μορφή οργάνωσης που προτείνουμε δεν είναι τυχαία ή από ανάγκη συνεταιριστική. Είναι θεμελιωδώς συνεταιριστική και αυτοδιαχειριζόμενη. Πολύ απλά αυτό σημαίνει ότι όποιος καθαρίζει την τουαλέτα λαμβάνει τις αποφάσεις για την έκδοση φιλοσοφικών βιβλίων, όπως και για την οικονομική διαχείριση. Να τονίσουμε ότι είμαστε κολεκτίβα εργασίας, δεν συμμετέχουμε στο επιχειρηματικό κέρδος, δεν λαμβάνουμε μέρισμα, δεν εκδίδουμε μετοχές. Ζούμε με μισθό. Το γεγονός ότι προτείνουμε πως άνθρωποι εντελώς ανειδίκευτοι είναι ικανοί για τα πάντα – να ποιο είναι όλο κι όλο το σκάνδαλο της ύπαρξης μας. Είμαστε αντιμάνατζερ διότι τίποτα δεν είναι πιο γκροτέσκο από ένα μαντρόσκυλο επιφορτισμένο να ασκεί έλεγχο σε άλλους εργαζόμενους για να τσεπώσει μερικά ψωροχιλιάρικα. Και όπως καθετί γκροτέσκο, μας προκαλεί τα γέλια όταν δεν μας προκαλεί απέχθεια. Καταλαβαίνει κανείς λοιπόν πως το να παίρνεις τις αποφάσεις μαζί με φίλους και φίλες ως κολεκτίβα είναι ζήτημα καλαισθησίας.
Χ.Λ.: Γίνεται επιλογή των συγγραφέων που εκδίδουν σε σας; Θέλω να πω, υπάρχουν ας πούμε πολιτικά ή ιδεολογικά κριτήρια, ή μπορεί οποιοσδήποτε να προτείνει κάτι προς έκδοση στις Εκδόσεις των συναδέλφων;
Τ.Δ.-Α.: Ένα από τα πιο ύποπτα στρατηγήματα της κοινωνίας του θεάματος, όπου στη νεοφιλελεύθερη φάση της έχει αγγίξει τον πιο ανεύθυνο απολυταρχισμό, είναι ο υποβιβασμός της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας σε Αξία. Σε αυτή την αβασάνιστη εκλαΐκευση, όπου όλα τα ανθρώπινα προϊόντα αξίζουν το ίδιο, αυτό που συντελείται είναι η εκκένωση του κριτικού περιεχομένου από τα «υψηλά» έργα και η υφαρπαγή του ανεξημέρωτου αντιστασιακού δυναμικού από τα «λαϊκά». Στην οργουελιανή νεογλώσσα της εκδοτικής και πολιτιστικής βιομηχανίας, πλουραλισμός θεωρείται η μαζική και ανεύθυνη τοποθέτηση κάθε σκέψης στο σφαγείο της ποσοτικοποιημένης αναγνωρισιμότητας, στη διαφήμιση, στον ανταγωνισμό και την εξόντωση του «αντίπαλου εκδοτικού» και κυρίως στη χαβούζα του κερδοσκοπικού ωφελιμισμού. Ξέρουμε πιο βιβλίο θα βγει ωφελημένο, όπως καταλαβαίνουμε και γιατί ο παλιός γραφικός λογοκριτής έμεινε άνεργος.
Δεν συμμετέχουμε στον κοπρόλακο της μαζικής και ανεύθυνης παραγωγής για κάποια ποσοστιαία (ποια άραγε;) μονάδα κέρδους. Ασκούμε γούστο και προτίμηση και κυρίως πιστεύουμε ότι «η γνώση είναι προϊόν αντίστασης και πόνου». Και σχόλης. Για να μείνουμε και στο πρώτο σκέλος της ερώτησης, οι ιδεολογίες είναι μορφές ψευδούς συνείδησης που σχηματοποιούν το νόημα της ζωής σε κάποιο κλειστό νόημα (θεό, πατρίδα, επιχείρηση, κέρδος κ.ο.κ.), αντιθέτως η θεωρία σκοπό έχει την κριτική των ιδεολογιών και την αποδόμηση των μηχανισμών εξουσίας που τις εγκαθιδρύουν. Πολιτική είναι η διαχείριση ανθρώπων με σκοπό την απόκτηση προνομίων, κέρδους, εξουσίας, κύρους κ.ο.κ. Δεν εκδίδουμε ιδεολογικά βιβλία αλλά αποδόμησης των ιδεολογιών, των μορφών ψευδούς συνείδησης που μια εποχή διαμορφώνει για τον εαυτό της. Δεν εκδίδουμε πολιτικά βιβλία αλλά βιβλία κριτικής της πολιτικής. Όλα αυτά είναι μέρος ενός αξεχώριστα προσωπικού και συλλογικού σχεδίου που συμμεριζόμαστε όλα τα μέλη της κολεκτίβας και το κυριότερο προσπαθούμε να ζούμε σύμφωνα με τις ιδέες που εκδίδουμε. Αντί για το κέρδος διαλέξαμε την εντιμότητα. Συνεκδοχικά, όχι δεν μπορεί να έρθει ο καθένας να μας προτείνει ένα βιβλίο. Αναζητάμε συνενόχους.
Χ.Λ.: Και ποιος αναλαμβάνει τα έξοδα της έκδοσης; Θέλω να πω ότι κάποιοι εκδοτικοί οίκοι ζητούν από τους συγγραφείς που εκδίδουν να αναλαμβάνουν οι ίδιοι το κόστος για την έκδοση των βιβλίων τους.
Τ.Δ.-Α.: Αναλαμβάνουμε εξολοκλήρου το κόστος των εκδόσεων μας. Σε ελάχιστες περιπτώσεις συγχρηματοδότησης τα έσοδα που αναλογούν στον συγγραφέα του αποδίδονται εξολοκλήρου, δηλαδή και το εμπορικό κέρδος. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό είμαστε αρνητικοί και σε αυτό. Αντιθέτως και αυτό νομίζω αξίζει να αναφερθεί δεχθήκαμε πρόσφατα χρήματα από συγγραφέα μας με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή του βιβλίου του, αφαιρώντας τα από την τιμή του βιβλίου ώστε να είναι πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό. Η κατασκευασμένη κρίση στις τιμές του χαρτιού έχει επηρεάσει δραματικά τις τιμές και την ποιότητα των βιβλίων. Μπορεί να συμβουλευθεί κανείς τη δημόσια παρέμβασή μας στην Εφημερίδα των Συντακτών σχετικά με το ζήτημα.
Χ.Λ.: Έχετε ήδη κλείσει μια δεκαετία δραστηριοποίησης. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να καθιερωθείτε στον εκδοτικό χώρο, ο οποίος είναι γνωστό πως χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό;
Τ.Δ.-Α.: Νομίζω ότι έχει γίνει κατανοητό ότι δεν παλεύουμε για κάποια «καθιέρωση». Κάνουμε απλά αυτό που μας αρέσει με τους όρους που επιλέγουμε. Δεν θεωρούμε ότι μπαίνουμε σε κάποιο ανταγωνισμό. Ίσα ίσα, και αυτό μπορούν να το βεβαιώσουν δεκάδες εκδοτικά εγχειρήματα, προσφέρουμε όση υποστήριξη μπορούμε. Για αυτό και συμμετέχουμε με άλλα εκδοτικά εγχειρήματα σε συμπράξεις, σε συνεργασίες, σε αλληλέγγυες σχέσεις. Τηρούμε κανόνες οικονομικούς που επιβάλλονται από την αγορά στον ελάχιστο βαθμό και οπωσδήποτε όχι εις βάρος άλλων εκδοτικών εγχειρημάτων ή εις βάρος της αξιοπρέπειας μας. Η οικονομική επιτυχία είναι η επιτυχία ενός αποτυχημένου κόσμου. Αν υποθέσουμε ότι η επιτυχία του εκδοτικού μας προγράμματος ήταν τέτοια που πραγματικά θα συσσωρευόταν πλούτος δεν θα βλέπατε τα μέλη της κολεκτίβας μας να επωφελούνται από αυτό. Θα βελτιώναμε σίγουρα τους μισθούς μας αλλά περισσότερο θα φροντίζαμε το μεγάλωμα της κολεκτίβας και του εκδοτικού μας έργου.
Χ.Λ.: Θα μας δώσετε μια εικόνα των εκδοτικών σειρών σας;
Τ.Δ.-Α.: Διατηρούμε την μεγαλύτερη σειρά βιβλίων πάνω στην αποανάπτυξη, καθώς και στην αυτοδιαχείριση, την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και τον κολεκτιβισμό. Εκδίδουμε έργα κριτικής σκέψης και θεωρίας σε ένα πλουραλιστικό φάσμα που μπορεί να φτάνει από τον κλασικό αναρχισμό μέχρι τις μεταποικιακές σπουδές, και από τον ένοπλο ριζοσπαστισμό μέχρι τον τριτοκυματικό φεμινισμό. Από τις κουλτούρες του underground και την διεκδίκηση του δημόσιου χώρου μέχρι την οικολογία και την σύγχρονη εξεγερτική θεωρία. Και ύστερα υπάρχει η λογοτεχνία· κι εκεί με ένα ευρύ φάσμα. Από το neopolar μέχρι τις εναλλακτικές μορφές ιστορίας όπου η πραγματικότητα και η μυθοπλασία εμπλέκονται σε ένα ευφάνταστα ρεαλιστικό παιχνίδι, και από τον ρεαλισμό και τον γλωσσικό μοντερνισμό μέχρι το νέο ιταλικό επικό και τις υβριδικές ιστορικές αφηγήσεις των Wu Ming που αναλάβαμε να εκδώσουμε το σύνολο του έργου τους στην ελληνική γλώσσα. Τελευταία μπήκαμε δυνατά και στον τομέα της κριτικής και εναλλακτικής ψυχιατρικής και ψυχολογίας.
Χ.Λ..: Η κυρία Ψωμά-Πετρίδου έγραψε στο stigmalogou.gr για το βιβλίο σας Chav|Αλληλεγγύη από τα υπόγεια και θαύμασε το επίπεδο της μετάφρασης που, όπως διαπίστωσα κατόπιν, πραγματοποιήθηκε από τρεις διαφορετικούς μεταφραστές. Έχετε και κάποιον επιμελητή που εξομάλυνε τη μετάφραση; Πώς μπορούν τρεις διαφορετικοί άνθρωποι να συνεργαστούν τόσο αγαστά ώστε να παραγάγουν ένα ενιαίο και συνεπές μεταφραστικό έργο;
Τ.Δ.-Α.: Η μεταφραστική συντροφιά μάς προσέγγισε ξεκαθαρίζοντας ότι δεν είναι επαγγελματίες μεταφραστές αλλά μια φιλική συντροφιά που από αγάπη και ενδιαφέρον αποφάσισε να μεταφράσει το βιβλίο του Χάντερ. Θα ήταν τρέλα να αρνηθούμε μια πρόταση τόσο κοντινή στο δικό μας τρόπο ζωής και εργασίας. Το θέμα της Αρχής του Ενός που παίρνει την ευθύνη, αποφασίζει κ.λπ. επαναλαμβάνουμε ότι πρόκειται για μύθο. Ευτυχώς πρόσφατα εμφανίστηκε και ένα θεωρητικό κείμενο για την ομορφιά της συλλογικής μετάφρασης. Πρόκειται για το εισαγωγικό κείμενο του Νίκου Πρατσίνη στο βιβλίο του Γαλδός Ευφάνταστα ή και φανταστικά, ακόμα ένα εξαιρετικό παράδειγμα συλλογικής μετάφρασης. Άλλωστε με την ομάδα του Νίκου Πρατσίνη έχουμε συνεργαστεί κι εμείς στο παρελθόν εκδίδοντας τη συλλογική μετάφραση στο παιδικό αφήγημα του Σέσαρ Βαγιέχο, Πάκο Γιούνκε. Ελπίζουμε πως παρόμοιες προσπάθειες θα πολλαπλασιαστούν. Ήδη για το δεύτερο βιβλίο του Χάντερ, που πρόκειται να εκδώσουμε, ζητήσαμε από την ίδια μεταφραστική συντροφιά να το αναλάβει δίνοντας της τον χρόνο και την άνεση να το κάνει και πάλι, απολαμβάνοντάς το. Η απόλαυση της ανάγνωσης δεν θα διαψεύσει την επιλογή μας.
Χ.Λ.: Σας επηρέασε η συγκυρία της πανδημίας;
Τ.Δ.-Α.: Μας έκανε εξυπνότερους, πιο θυμωμένους και πιο αποφασισμένους. Δεν θα κουραστούμε να το λέμε σε όσους είδαν τους δικούς τους να χάνονται αφρόντιστοι από ένα διαλυμένο σύστημα υγείας, σε όσους έχασαν τις δουλειές τους, σε όσους βίωσαν το παραλογισμό των εγκλεισμών, της πειθάρχησης και της αστυνομικής βίας, σε όσους υποστήκαν εξευτελιστικές διακρίσεις και αποκλεισμούς: απέναντι σε ένα κόσμο που μας αρρωσταίνει, μόνο φάρμακο η αλλαγή κόσμου.
Χ.Λ.: Ποιο είναι το όραμά σας για το μέλλον;
Τ.Δ.-Α.: Καινούργια πάθη, παιγνιώδης απόλαυση, χαριστικότητα και αυθεντική ζωή. Να αφανίσουμε ό,τι μας αφανίζει – αυτή είναι η περιπέτεια που αναλογεί σε όλους τους ανθρώπους.
Χ.Λ.: Σας ευχαριστώ θερμά!
Τ.Δ.-Α.: Σας ευχαριστούμε για τη φιλοξενία, τις λέξεις και την όρεξη να γνωριστούμε. Σπανίζει.
Η φωτογραφία της προμετωπίδας είναι του Γιώργου Θωμόπουλου.
