Θαύματα στου Πολύφημου της Παυλίνας Μάρβιν
Μια νεαρή στην ηλικία ποιήτρια αποφασίζει να εκφραστεί με την κλασική μορφή του σονέτου, συνθέτοντας μια ποιητική συλλογή θαυμάτων που χαράζει το χαμόγελο στα χείλη του αναγνώστη. Ξεκαρδιστική σε πολλά σημεία, περιγράφει (ενίοτε με νότες τρυφερότητας) καταστάσεις κυριολεκτικά της διπλανής πόρτας.
Βρίθοντας προφορικών στοιχείων που της προσδίδουν αμεσότητα, η γραφή της Παυλίνας περιγράφει τα τεκταινόμενα στην πολυκατοικία της οδού Πολυφήμου και το διαμέρισμα της αφηγήτριας με δροσερό, αν όχι σπαρταριστά, χιούμορ: από τα κοινόχρηστα μέχρι το ασανσέρ, τον ήλιο που τυφλώνει τους ενοίκους του τετάρτου ορόφου και τα γεγονότα σε διάφορα διαμερίσματα, η Παυλίνα μετατρέπει το υπόβαθρο των ποιημάτων σε ένα παλλόμενο παστίς καθημερινών καταστάσεων που προκαλεί τη θυμηδία. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο ποίημα:
ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ
Έβαλες το σακάκι σου να φύγεις
και ξέχασες την μπλούζα να φορέσεις
κι αντί για την εξώπορτα, ανοίγεις
την ντουλάπα κι εντός της πας να πέσεις.
Στρίβεις απ’ τον διάδρομο και βρίσκει
– άκρως αντιληπτόν από τον ήχο –
το φαλακρό κεφάλι σου στον τοίχο
πάγο σου βάζω, κι ας το παίζεις riskyˑ
Μείναμε να γελάμε πονεμένοι
εσύ διπλά κι εγώ με έξτρα φθόνο
δεν ήξερα όμως τι σε περιμένει
(χαρά ή αν από πόνο πας σε πόνο) ˑ
τόσο πολύ σε θαύμαζα κοιτώντας
σε που έφευγες, που νόμιζα πετώντας
φεύγεις – όπως και συνέβαινε
Το αποτέλεσμα είναι επιτυχημένο γιατί, πέρα από τη διασκέδαση που προσφέρει στον αναγνώστη, αφήνει και την επίγευση της αλήθειας: «Καλό για/ την καρδιά το φάρμακό σου, να ξαναρθείς/ πρέπει να με βοηθήσεις, πρέπει να μου διηγηθείς/ απ’ την αρχή την ιστορία που έζησα» (από το ποίημα «Στον μνήμονα»).
Να σημειώσω ότι η συλλογή κυκλοφορεί στο ίδιο βιβλίο (σε ανάποδη εκτύπωση) με τη συλλογή μικρών διηγημάτων-πεζοποιημάτων της Παυλίνας Μάρβιν με τίτλο «Σβήστε τους φάρους για τον Ιβάν Ισμαήλοβιτς».
Ροζαμούνδη του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου
Το βιβλίο είναι η αξιέπαινη, ολοκαίνουργια τυπογραφική προσέγγιση της Ροζαμούνδης του καταξιωμένου λογοτέχνη Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1995 από τις εκδόσεις Νεφέλη και ξανακυκλοφόρησε το 2012 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Οι εκδόσεις Κίχλη έχουν προχωρήσει σε σύγχρονες ανατυπώσεις και άλλων βιβλίων του 92χρονου σήμερα συγγραφέα, με διορθώσεις και μικρές αλλαγές από τον ίδιο.
Είναι ευγενής και άξια συγχαρητηρίων η κατ’ αυτόν τον τρόπο διάσωση του έργου ενός παλιού λογοτέχνη, η οποία τον υπενθυμίζει, αναβαπτίζοντας τη δουλειά του στο παρόν και προσκαλώντας (με το επίκαιρο της έκδοσης) μια νέα ματιά. Επιπλέον, επιτελεί το έργο της προσβασιμότητας των βιβλίων του από τον σύγχρονο μελετητή.
Η Ροζαμούνδη περιέχει μικρά διηγήματα, κάποια πιο ρεαλιστικά που θα μπορούσαν να αποτελούν αυτούσιες αναμνήσεις ή αναπολήσεις του συγγραφέα και κάποια που περιγράφουν όνειρα ή ονειρικές καταστάσεις και γι’ αυτό απεκδύονται τη ρεαλιστική συνοχή τους. Η γραφή είναι ώριμη και μεστή, με το χιουμοριστικό στοιχείο να υφέρπει σε πολλές ιστορίες, με τα χρονικά όρια σε κάποιες να δοκιμάζονται, και με την άνεση διήγησης ενός γεγονότος με ελάχιστα δεδομένα αλλά χωρίς κόστος στη συνολική ατμόσφαιρα να είναι χαρακτηριστική.
Προσωπικά με ενδιαφέρουν ελάχιστα οι δοξολογίες, ακόμη κι αν πρόκειται για καταξιωμένους συγγραφείς, κι έτσι δεν μπορώ να μην αποκαλύψω ότι, μετά την ανάγνωση, βασανίστηκα με δύο ερωτήματα: πόση συνάφεια έχει η προσωπική ανάμνηση με τη συλλογική μνήμη και τα ενδιαφέροντα ενός ευρύτερου κοινού, αλλά και ποια η αξία του ονειροπολήματος που απηχεί μιαν άλλη εποχή για τη σημερινή αντίστοιχη, στην οποία φλέγοντα ζητήματα ανακύπτουν καθημερινά; Νιώθω ότι ο σημερινός αναγνώστης δεν θα φωτιστεί ιδιαίτερα από τα γραφόμενα (μολονότι υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον στις τυπολογίες των χαρακτήρων που όμως παραμένουν κατά κανόνα καρικατούρες), ενδεχομένως να μην μπορέσει καν να σχετιστεί (ιδίως αν είναι θηλυκού γένους), ωστόσο κάποιοι μπορεί να το διασκεδάσουν κι αυτό είναι βέβαια σημαντικό.
Έχετε ακούσει τη “Ροζαμούνδη” του Σούμπερτ; Εδώ μια εκδοχή της για πιάνο, όπως την εκτελεί ο φίλος του αφηγητή στο -ομότιτλο του βιβλίου- διήγημα: