Βιβλίο για μεγαλύτερα παιδιά (από 9 ετών), Ο Πελεκάνος (εκδόσεις Ίκαρος, 2022) του πολυβραβευμένου συγγραφέα παιδικών βιβλίων Θοδωρή Παπαϊωάννου μου έφερε στον νου ένα βιβλίο που είχα διαβάσει εγώ όταν ήμουν γύρω στα 10: το Στου παππού μας το χωριό του Γιάννη Βράχα. Και μου το έφερε στον νου για την αμεσότητα, την απλότητα και τη δυνατότητά του να εγείρει το ενδιαφέρον αλλά και κρυστάλλινα συναισθήματα από τη θετική πλευρά της ζωής, ενώ μαρτυρεί και μια ιδαίτερη σχέση με τη φύση.
Μολονότι λοιπόν η πραγματικότητα του πρωταγωνιστή του βιβλίου, του Στέργιου, όπως την ιστορεί ο πραγματικός πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο γλύπτης Αστέριος, είναι φτωχή και δύσκολη στο χωριό του, καταφέρνει πάρα πολλά πράγματα στην πορεία. Αναγκάζεται αρχικά να αφήσει το σχολείο που υπεραγαπά και να πάει να δουλέψει μαζί με τον πατέρα του, έναν άνθρωπο τραχύ που ωστόσο μεταμορφώνεται σταδιακά από τις ιστορίες που του αφηγείται ο γιος του. Η υλοτομία γίνεται για τον Στέλιο το κουκούλι της πεταλούδας, τον οδηγεί με άλλα λόγια στο χάρισμά του, κι έτσι δεν αργεί να γίνει πελεκάνος, δηλαδή μάστορας που πελεκάει το ξύλο με δεξιοτεχνία.
Με το ταλέντο του και με την αγάπη των γονιών του, καταφέρνει με τον πατέρα του να στήσει μια οικογενειακή επιχείρηση, βγάζοντας σιγά-σιγά την οικογένεια από τις οικονομικές της δυσκολίες. Επειδή όμως η τιμιότητα και η καλοκαρδοσύνη ανταμείβονται, ο Στέργιος όχι μόνο καταφέρνει να επιστρέψει στο σχολείο, αλλά και να γίνει εντέλει διάσημος γλύπτης, γνωστός σε όλο τον κόσμο!
Τίποτε φυσικά δεν κερδίζεται με ευκολία και ο δρόμος του Στέργιου είναι από την αρχή σπαρμένος, όπως συνήθως οι δρόμοι της ζωής, με διάφορα αγκάθια (όπως ο κακότροπος δάσκαλος του χωριού που τον εξωθεί να εγκαταλείψει το σχολείο ή η σκληρή δουλειά στο δάσος με τον πατέρα του), ιστορίες ενηλικίωσης και φιλίας, αλλά και με αρκετά ροδοπέταλα (την πρώτη του αγάπη, τη συμμαθήτριά του Αργυρώ, για παράδειγμα, ή την αγάπη του για το πελέκισμα του ξύλου, που στάθηκε πυξίδα στη ζωή του). Όλα αυτά στρώνουν τον δρόμο του προς την επιτυχία, έναν δρόμο που τον φέρνει τελικά πιο κοντά στον ίδιο του τον εαυτό και στην καρδιά του.
Η δράση της ιστορίας τοποθετείται μέσα στη μεγαλοπρεπή φύση που αναδεικνύεται από τον τρόπο με τον οποίο μόνο οι άνθρωποι που την εκτιμούν πραγματικά, επειδή ζουν μέσα της και βιοπορίζονται από εκείνη, μπορεί να νιώσουν. Είναι ένας τρόπος και μια αίσθηση που δεν είναι δυνατό να έχουν οι άνθρωποι που ζουν στην πόλη και απλά επισκέπτονται τη φύση, και που μαρτυρεί μια ιδιαίτερη σύνδεση των ανθρώπων της εξοχής με τη φύση γύρω τους. Αυτή η ιδιαίτερη σύνδεση αντανακλάται με κάθε λεπτομέρεια στις σελίδες των βιβλίων του Θοδωρή Παπαϊωάννου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, πέρα από τα άλλα του χαρίσματα, ο συγγραφέας βάζει τον Στέργιο να μπορεί να μιλάει και με τα φίδια – ένα ταλέντο που έχει επειδή είναι συνδεδεμένος με την ψυχή των πλασμάτων που τον περιβάλλουν και μπορεί να την αφουγκράζεται.
Όσο για τη ροή έξω από την ιστορία, εκείνη που αφορά τον αφηγητή της, γλύπτη Αστέριο, αυτή λαμβάνει χώρα σε ένα μουσείο γλυπτών το οποίο επισκέπτεται κάποιο σχολείο. Την αφήγηση άλλωστε της ιστορίας πυροδότησε η ερώτηση μιας μαθήτριας εκείνου του σχολείου, της Αργυρώς, προς τον γλύπτη. Στην πορεία της αφήγησης, βέβαια, όλοι οι μαθητές ενσωματώνονται στο κοινό και, μετά το τέλος της επίσκεψης, εμπνευσμένοι από την ιστορία του γλύπτη θέλουν να μάθουν, ψάχνοντας στο διαδίκτυο, την εξέλιξη της ζωής των χαρακτήρων που τους αφηγήθηκε εκείνος, καταφέρνοντας όντως να τους εντοπίσουν και νιώθοντας ενθουσιασμένοι που ανακάλυψαν πως επρόκειτο για αληθινή ιστορία – τη δική του.
Το βιβλίο κλείνει με τη μικρή Αργυρώ, μεγάλη πια κοπέλα και φοιτήτρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, να αναλογίζεται όλα όσα είχε μάθει εκείνη τη μακρινή μέρα στο μουσείο γλυπτικής, με αφορμή την ονοματοδοσία του αμφιθεάτρου της Σχολής της – προφανώς με το όνομα του γλύπτη Αστέριου. Η Αργυρώ είναι έτοιμη να παραδώσει το έργο-πτυχιακή της που δεν ήταν άλλο από τον «Πελεκάνο», διδάσκοντάς μας πως η επιτυχία του ενός μπορεί να γίνει έμπνευση για τον άλλον…
Χριστίνα Λιναρδάκη
