C’est pourquoi maintes fois, au hasard d’une veille,
Ouvert sur l’infini, mon regard s’émerveille
Renée Vivien
Σε έναν από τους περιπάτους μου στο Le Marais ανακάλυψα την Πλατεία Ρενέ Βιβιέν. Η μάλλον το όνομά της. Για χρόνια περνούσα από εκεί χωρίs να προσέξω την πινακίδα, 3e Arrt Place Renée Vivien 1877-1909 Poétesse. Η πλατεία αυτοστιγμεί μεταμορφώθηκε. Το Παρίσι της Ρενέ Βιβιέν και του στενού της κύκλου, τουλάχιστον όπως το είχα φανταστεί, ως διά μαγείας αναβίωσε. Είχα διαβάσει τα ποιήματά της και στο μυαλό μου παρέμεναν ήχοι και απόηχοι μαζί με εικόνες έντονες και αμυδρές. Και σιγά σιγά, ολόκληρες στροφές άρχισαν ν’ ανασχηματίζονται μολονότι δεν είχα ποτέ αποστηθίσει ποιήματά της. Και αυτό το μικρό πάρκο, σ’ ένα από τα μολυσμένα σημεία της πόλης, πήρε διαστάσεις που δε χωρούσε η μνήμη, και εξαγνίστηκε. Συνέχισα τη βόλτα μου με αντίλαλους στο μυαλό μου μιας άλλης εποχής που είχα βιώσει μέσα από τα βιβλία. Αυτή η ανάσταση έφερε μαζί της και το είδος ανάτασης που εξαϋλώνει την αφόρητη καθημερινότητα.
Το βράδυ όμως είχα μια μετάπτωση. Πόσοι άλλοι σαν και μένα δεν πρόσεξαν το όνομα και, από αυτούς που το πρόσεξαν, πόσοι ήξεραν σε τι αντιστοιχούσε; Αυτή και οι άλλες γυναίκες γύρω της ήταν σκονισμένα βιβλία που κάπου κάπου κάποια φεμινίστρια καθηγήτρια έβγαζε από την λήθη για ν’ αναπνεύσουν εν στενώ κύκλω. Ξεσκόνισα τα ποιήματα της Βιβιέν, ξεσήκωσα και άλλα βιβλία από τη βιβλιοθήκη που την αφορούσαν, για να μπορέσω να κρατήσω αυτό τον κύκλο γύρο μου, αλλά η μεταπτωτική διάθεση καιροφυλακτούσε. Τότε ξανάπιασα το βιβλίο της φίλης μου της Αντριάνας, μια συλλογή κειμένων από μια παράσταση που είχε στήσει.
Όταν, χρόνια πριν, συνάντησα την Αντριάνα και μου μίλησε για τις πολλαπλές δραστηριότητες της, λογοτεχνικές, πολιτιστικές και πολιτικές, κάπου στο μυαλό μου τοποθετήθηκε σαν μια Σαπφώ του 21ου αιώνα. Δεν της το είπα, βέβαια, αν και θα το έπαιρνε για αυτό που ήταν: ένα κομπλιμέντο. Δεν τη συσχέτισα καθόλου με τη Βιβιέν, την οποία είχα δεκαετίες να διαβάσω. Ύστερα όμως από την ανακάλυψη της παρισινής της πλατείας και την ανανέωση της έρευνάς μου γύρω από αυτήν, θυμήθηκα ότι κάποιος κριτικός την είχε αποκαλέσει Σαπφώ του 1900.
Ξαναδιάβασα τα κείμενα που είχε δραματοποιήσει και δημοσιεύσει η Αντριάνα, τα οποία είχα θεωρήσει χωρίς ιδιαίτερο λογοτεχνικό ενδιαφέρον και της το είχα πει. Ήταν γραμμένα από γυναίκες που δεν είχαν τα προνόμια και το ταλέντο του κύκλου της Βιβιέν. Ήταν γραμμένα από γυναίκες που έψαχναν τη φωνή τους, τη φωνή που η Αντριάνα είχε ακούσει και είχε θελήσει να ακουστεί. Είχε και εκείνη τον κύκλο της.
Στην απύθμενη, ασυγχώρητη λήθη, αυτοί οι τεμνόμενοι κύκλοι ίσως μας προστατεύουν.
Αρίστη Τρεντέλ
