Συνεχίζουμε τις αναρτήσεις με τους Ρουμάνους ποιητές, με τρεις ακόμη αυτή την εβδομάδα:
TUDOR ARGHEZI
Ο Tudor Arghezi (πραγματικό όνομα Ion Teodorescu) γεννήθηκε στις 21 Μαΐου 1880 στο Βουκουρέστι. Πρωτοδημοσιεύσε ποιητική του δουλειά σε ηλικία μόλις 16 ετών, στην εφημερίδα Liga ortodoxă, την οποία διηύθηνε ο ποιητής Alexandru Macedonski. Στα νιάτα του έκανε διάφορα επαγγέλματα. Το 1899 μπήκε σε μοναστήρι με την πρόθεση να γίνει μοναχός, άλλαξε όμως γνώμη κι έφυγε στο εξωτερικό (Ελβετία, Γαλλία, Ιταλία), όπου εργάστηκε ως ωρολογοποιός και χρυσοχόος. Το 1910 επέστρεψε στη Ρουμανία και άρχισε να ασχολείται ενεργά με τη δημοσιογραφία.
Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές Cuvinte potrivite/Ταιριαστά λόγια και Flori de mucigai/ Άνθη της μούχλας. Με αυτές τις δύο συλλογές, ο Tudor Arghezi θεωρείται ότι πραγματοποιεί στη ρουμανική ποιητική γλώσσα μια «επανάσταση» ισοδύναμη εκείνης του Baudelaire στη γαλλική. Την ίδια εποχή, ο Arghezi ασκεί και τη δημοσιογραφία και εξελίσσεται σε επίφοβο λιβελογράφο. Τον Σεπτέμβριο του 1943 γράφει έναν φλογερό λίβελλο με τίτλο Baroane!/Βαρώνε! εναντίον του πρέσβεως της χιτλερικής Γερμανίας Μanfred von Killinger στο Βουκουρέστι. Για την πράξη του αυτή κλείνεται σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Τα πρώτα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος στιγματίζεται ως «παρακμιακός», κοσμοπολίτης και μυστικιστής, και του απαγορεύεται να δημοσιεύει οτιδήποτε. Επανέρχεται στην επίσημη πολιτιστική ζωή της Ρουμανίας μετά το 1953. Εκλέγεται μέλος της Ρουμανικής Ακαδημίας (1955), του απονέμεται το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1957), και το 1965 τιμάται με το διεθνές λογοτεχνικό βραβείο Χέρντερ (Αυστρία). Πεθαίνει στις 14 Ιουλίου 1967 στο Βουκουρέστι.
ΠΛΗΓΩΜΑ
Περιφρονώντας τον γρανίτη, ω παρθένα!
Τον οποίο θα μπορούσα να σου τον είχα σμιλεύσει,
Στον ρουμανικό πηλό αναζήτησα
Το λεπτό σώμα σου με τη μυρωδιά του κεριού.
Πήρα καθαρό χώμα από το δάσος
Ζύμωσα με χέρι αγγειοπλάστη,
Το ένα μετά το άλλο, τη λεπτομέρεια όλη,
Της λεπτής σου ύπαρξης, του ελαφρού πυριτόλιθου.
Καλούπι για το σμάλτο των ματιών σου πήρα τη βερμπίνα,
Για τα βλέφαρα, βαθιά ροδοπέταλα,
Για τα φρύδια, φυλλαράκια ανοιξιάτικα
Του νέου χόρτου που τσίμπησε το φως.
Από κανάτες, για το μπούστο, πήρα παράδειγμα
Κι αν άργησε στο στήθος και στον γοφό
Το καιόμενο χέρι μου, φταίω εγώ
Που δεν σταμάτησα το άγαλμα στη μέση
Και ήθελα να το κάμνω να νιώσει, να περπατήσει
Και να λυγίζει στο άγγιγμά μου,
Απ΄ τη γλύκα του μαρτυρίου μου του θεόπεμπτου
Που με διέσχιζε μέχρι να σε γεμίσει.
Πολύτιμη γυναίκα και απαλός πειρασμός!
Βάρος τώρα όταν, ζωντανή, σ΄ έχασα,
Γιατί τότε από πηλό σ΄ έφτιαξα;
Και δεν προόρισα τον πηλό σου για κεραμική;
NINA CASSIAN
Συνέβη στις 27 Νοεμβρίου 1924: γεννήθηκε η Renée Annie Cassian, η Nina Cassian μας. Θεωρείται μία από τις πιο γοητευτικές γυναίκες της ρουμανικής λογοτεχνίας: ποιήτρια, πεζογράφος, δημοσιογράφος και μεταφράστρια (μεταξύ άλλων, μετέφρασε τους Γιάννη Ρίτσο και Ανδρέα Ρέντη), συνθέτης λίντερ και μουσικής δωματίου. Tο 1985 εγκαταστάθηκε στις Ενωμένες Πολιτείες.
Από το 1940 δραστηριοποιείται παράνομα στο κομμουνιστικό κίνημα γράφοντας συνθήματα στους τοίχους (πράγμα το οποίο βρίσκει σύμφωνο τον πατέρα της, αλλά όχι και τη μητέρα της). Αρχικά, γίνεται «επαναστάτρια», σε ό,τι αφορά τη ζωή ασκώντας κομμουνιστική πολιτική και σε ό,τι αφορά την τέχνη με την καλλιέργεια της πρωτοποριακής ποίησής της.
Δημοσίευσε πάνω από 50 βιβλία, δοκίμια, πεζά και ποιητικά, εφηύρε μια νέα γλώσσα, την «γλώσσα spargă » (ρουμανική γλώσσα από την οποία μέρος των ουσιαστικών, των ρημάτων και των επιθέτων αντικαθίστανται με λέξεις που εφηύρε η ίδια).
Το 1985 εγκατέλειψε τη χώρα και εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί ξεκίνησε δημοσιεύοντας ποιήματα σε μετάφραση, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τα δικά της, και μετά παρουσίασε την πρώτη της συλλογή ποιημάτων γραμμένων απευθείας στα αγγλικά, για τα οποία θα λάβει το 1994 το βραβείο «Tο χρυσό λιοντάρι» της Βιβλιοθήκης της Νέας Υόρκης. Το 1998 δημοσιεύει το Take my word for it, τελευταίο βιβλίο που συγγράφει. Επιστρέφει περιοδικά στη Ρουμανία μετά το 1990, ειδικά στις συναντήσεις των συγγραφέων της διασποράς στην πόλη Neptun. Για την 80ή επέτειό της εκδίδεται στο Βουκουρέστι, το 2003, το ημερολόγιό της – Memoria ca zestre/Η Μνήμη ως Προίκα (τόμος A).
Το τελευταίο βιβλίο C’è modo e modo di sparire. Poesie 1945-2007/ Υπάρχουν πολλοί τρόποι για εξαφάνιση. Ποίηση 1945-2007 δημοσιεύεται το 2013 στα ιταλικά
Πέθανε στις 14 Απριλίου 2014 στη Νέα Υόρκη.
“Αγάπησα και αγαπήθηκα. Δημιούργησα ασταμάτητα. Απόλαυσα την αναγνώριση μερικές φορές, αλλά και την περιθωριοποίηση συχνά, ακόμη και σήμερα. Αλλά όλα αυτά ανήκουν στην ισορροπία της ζωής”, είπε σε συνέντευξή της το 2010 στο περιοδικό Tango.
ΟΙ ΛΙΓΟΚΑΡΔΟΙ ΕΡΑΣΤΕΣ
Κάθε εποχή μάς χωρίζει
τον έναν από τον άλλον και στο θάνατο πιο κοντά μας φέρνει.
Δες τα να περνούν και να τινάζονται, δες τα,
λουλούδια, στάχυα, φύλλα, χιόνια …
Ο μεγάλος μας έρωτας
έμεινε σε ένα φιλί κλεισμένος,
από τα χείλη μας τα τσακισμένα
σαν την πεταλούδα που πέθανε ενώ ήταν ακόμη χρυσαλλίδα.
Είμαι πολύ ευγενική με μας! Ζήσαμε σαν δύο τέρατα
Πάνω στις νεαρές ράχες της δικής μας ηλικίας.
Από το μέλι τους, από την τρυφερή τους κυψέλη,
έχουμε πάρει βάρος σε σώμα και ψυχή
και τώρα σέρνουμε δύσκολα, κομμάτι-κομμάτι,
του παλιού σπιτιού το μαλακό κερί…
Όχι, εμείς οι δειλοί δεν πρέπει να ερωτευόμαστε!
Είμαστε φοβισμένοι στη γη και ζαλισμένοι στα ύψη
εξημερώνουμε τον πόνο, τον κάνουμε σκυλί στην αυλή,
οι χτύποι της καρδιάς μας είναι πολύ σύντομοι για την ελπίδα…
Δες τα να περνούν και να τινάζονται, δες τα,
λουλούδια, στάχυα, φύλλα, χιόνια…
Κάθε εποχή μάς χωρίζει
τον έναν από τον άλλον και στο θάνατο πιο κοντά μας φέρνει.
MARIN SORESCU
Ο Marin Sorescu (29 Φεβρουαρίου 1936 – 8 Δεκεμβρίου 1996) ήταν Ρουμάνος ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος.
Τα έργα του μεταφράστηκαν σε περισσότερες από 20 γλώσσες και ο συνολικός αριθμός των βιβλίων του που εκδόθηκαν στο εξωτερικό φτάνει τα 60. Είναι επίσης γνωστός για τη ζωγραφική του και εξέθεσε πολλά έργα του στη Ρουμανία και στο εξωτερικό. Κατέλαβε τη θέση του Υπουργού Πολιτισμού στο Υπουργικό Συμβούλιο του Nicolae Văcăroiu (από τις 25 Νοεμβρίου 1993 έως τις 5 Μαΐου 1995), χωρίς να είναι μέλος οποιουδήποτε πολιτικού κόμματος, μετά τη ρουμανική επανάσταση του 1989.
Ο Marin Sorescu κάνει το λογοτεχνικό του ντεμπούτο το 1964, σε ηλικία 28 ετών, με τον τόμο παρωδιών Μόνος ανάμεσα στους ποιητές. Μέχρι το θάνατό του δημοσίευσε άλλα 23 βιβλία, γεγονός που τον κατέστησε εξέχουσα προσωπικότητα στη σύγχρονη ρουμανική ποίηση. Το 1966 έλαβε το Βραβείο Ένωσης Συγγραφέων για τον τόμο “Ποιήματα”· κατάφερε να λάβει αυτή τη βράβευση άλλες πέντε φορές στη διάρκεια της καριέρας του.
INDIGO
Τη νύχτα κάποιος βάζει πάνω στην πόρτα μου
Ένα τεράστιο καρμπόν,
Και όλα όσα έχω στο νου εμφανίζονται αμέσως
Και στην εξωτερική πλευρά της πόρτας.
Μπουκάρουν στο σπίτι μου
Οι περίεργοι απ’ όλο τον κόσμο,
Τους ακούω να ανεβαίνουν τις σκάλες.
Πώς παίρνουν τα σκαλοπάτια στις σόλες τους
Και τα βάζουν πίσω
Στο δρόμο της επιστροφής.
Είναι πουλιά κάθε είδους,
Σκύλοι φύλαξης του φεγγαριού,
Περάσματος διάδρομοι,
Και παλιές ακακίες
Που υποφέρουν από αϋπνίες.
Φορούν πάνω στη μύτη τα γυαλιά τους
Και με διαβάζουν συγκινημένοι,
Ή απειλώντας με τη γροθιά,
Γιατί διαμόρφωσα για τα πάντα
Μια ακριβή ιδέα.
Μόνο για την ψυχή μου
Δεν ξέρω τίποτα,
Η ψυχή που πάντα μου ξεφεύγει
Ανάμεσα στις μέρες,
Σαν κομμάτι από σαπούνι
Στο μπάνιο.
Μετάφραση: Άντζελα Μπράτσου
