Ο VARUJAN VOSGANIAN (γ. 1958) είναι ποιητής και πεζογράφος. Από το 2005 είναι κύριος αντιπρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων της Ρουμανίας. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: Șamanul albastru/ Ο μπλε σαμάνος (1994), Ochiul cel alb al reginei/Το άσπρο μάτι της βασίλισσας (ρουμανο-αγγλική δίγλωσση έκδοση, 2001), Iisus cu o mie de brațe/Ο Ιησούς με τα χίλια χέρια (2005), Cartea poemelor mele nescrise/Το βιβλίο με τα άγραφά μου ποιήματα (2015), Ei spun că mă cheamă Varujan/Λένε πως με λένε Βαρουζάν (2019). Έχει εκδώσει επίσης βιβλία πεζογραφίας: Statuia comandorului/Το άγαλμα του κυβερνήτη (διηγήματα, 1994), Cartea șoaptelor/Το βιβλίο των ψίθυρων (μυθιστόρημα, 2009), Jocul celor o sută de frunze/Το παιχνίδι των εκατό φύλλων (διηγήματα, 2013), Copiii războiului/Τα παιδιά του πολέμου (μυθιστόρημα, 2016) και Patimile după Gödel/Τα πάθη κατά τον Γκέντελ (μυθιστόρημα, 2020).

Τα βιβλία του έχουν βραβευτεί ή προταθεί για μεγάλα βραβεία στη Ρουμανία και το εξωτερικό. Μεταφράσεις, παρουσιάσεις, δημόσιες αναγνώσεις καθώς και κριτικές μελέτες ή δοκίμια για τα βιβλία του έχουν γίνει σε πολλές χώρες. Το 2015, σε μια διεθνή δημόσια ανάγνωση, το μυθιστόρημα Cartea șoaptelor/Το βιβλίο των ψίθυρων χαρακτηρίστηκε βιβλίο-σύμβολο για την καταπολέμηση του εγκλήματος της γενοκτονίας.

Ακολουθούν πέντε ποιήματά του σε μετάφραση Άντζελας Μπράτσου και Σταύρου Δεληγιώργη:

 

ARS POETICA

Πες μου πώς πέθανες για να σου πω ποιος είσαι,

γελούσαν χτυπώντας τα χέρια τους οι παλιοί Αρμένιοι

της παιδικής μου ηλικίας.

Τι το αξιοθαύμαστο, έτσι ακριβώς, τι το αξιοθαύμαστο;

Χωρίς την τελευταία στιγμή η ζωή

είναι ένα ψάξιμο, ένα τρόπος να βλέπεις

με τα δάχτυλα, μέσα στο σκοτάδι.

Ένας τρόπος να ράβεις χωρίς κόμπο στην κλωστή.

Ωραία απασχόληση, να αφηγείσαι

από την κατακλείδα προς την αρχή,

σαν να στιχουργείς με δεδομένη φόρμα,

πρώτα διαλέγεις την ομοιοκαταληξία και ύστερα

τον στίχο που σε οδηγεί σε αυτή.

Για παράδειγμα, το ρόδι έχει τριακόσιους εξήντα πέντε σπόρους,

από ένα για τη δίψα κάθε μέρας στην έρημο,

εν αρχή ήταν το ρόδι, ύστερα ο ήλιος και η γη.

Επομένως τι το αξιοθαύμαστο, έλεγαν οι παλιοί Αρμένιοι

των παιδικών μου χρόνων,

σαν τον Αισχύλο χορεύοντας πάνω από τα ματωμένα κορμιά

των Σαλαμινομάχων,

η ζωή βιωμένη σε ελεύθερο στίχο αρμόζει στους θεούς,

ο θάνατος μας επιβάλλει την ομοιοκαταληξία.

 

 

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

καθόμαστε απορημένοι γύρω από τις πληγές μας

με τα χέρια σηκωμένα ωηλά και τα πρόσωπά μας να καίνε

όπως δίπλα στη φωτιά

όταν η φωνή που αντικαθιστά τη μνήμη

μας παραμυθιάζει

τραύματα ακονισμένα μαχαίρι με μαχαίρι και πέτρα

που αφαιρεί θραύσματα από την πέτρα,  ικετέυομεν-Σε

δημιουργέ των πληγών μας που επέλεξες

τον Υιό Σου κατά την δύναμη των πληγών του

βοήθησέ μας να μην φυλαγόμαστε

από την συγχώρεση που σκοτώνει

τις πληγές μας ενάντια στις πληγές τους

βοήθησέ μας να μην ιατρευόμαστε όταν δεν γνωρίζουμε

γιατί κλείνει μια πληγή

 

 

ΨΑΛΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ

 Αν δεν φοβόμουν, δεν θα σε αγαπούσα τόσο πολύ.

Εσύ κράτα με σφιχτά αγκαλιά

και κρύβε με από τη γέννησή μου,

από τις φωτογραφίες μου σκορπισμένες σε αεροδρόμια και σιδηροδρομικούς σταθμούς,

από τα νερά που λειαίνουν τις πέτρες μέχρι που

ούτε ποιες είναι δεν ξέρουν πια.

Τι πήρα από τη ζωή

που δεν θα επιστρέψω;

Το πρόσωπό σου λάμπει. Στους ώμους σου

δεν θα σχηματιστεί σκιά.

Κάνε, σε παρακαλώ, ένα άλλο θαύμα:

πες στους μάγους μου

ότι δεν είμαι σπίτι

ότι δεν γεννήθηκα ή μάλλον,

ότι δεν έχω επιστρέψει ακόμα.

 

 

ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ ΩΡΕΣ

μετά άρχισε να βρέχει

οι σταγόνες είχαν γεύση δακρύων

αλμυρά και γλυκά

στην άλλη πλευρά του Γολγοθά

έκλαιγαν τα δέντρα

κοιτάζοντας τον σωτήρα των δέντρων

εσταυρωμένο πάνω στον άνδρα σε σχήμα σταυρού

 

 

ΒΕΝΙΑΜΙΝ

μερικές φορές σκέφτομαι πώς θα ήταν

αν είχα ζήσει λιγότερο από ό,τι εγώ

μια αδύνατη σκέψη: να κατανοήσω τον κόσμο

στέκοντας έξω από αυτόν

 

σκέφτομαι τον εαυτό μου σαν ένα μικρότερο αδερφό

Βενιαμίν, αδερφέ μου – εσύ, αδερφέ μου, Βενιαμίν

και γυρίζω το πρόσωπό μου να κλάψω

θα μπορούσα να γεμίσω ένα νεκροταφείο με τον εαυτό μου

που έζησε λιγότερο από μένα

περπατώ μέσα από τα αυλάκια κρατώντας χρυσάνθεμα στο χέρι

λουλούδια κατάλληλα για όλες τις εποχές

όπου κοιτάζω, το όνομά μου παντού

σε πλανισμένο ξύλο, στη σανίδα ξεφλουδισμένη από βροχές

σε μαυρισμένο ξύλο σαν ξερό κρέας

το όνομά μου και το όνομα του ονόματός μου παντού

εκτός από τη γωνία νεκροταφείου καλυμμένη με φρέσκο χόρτο

όπου το όνομα και το σώμα μου δεν συναντήθηκαν με το ξύλο

 

ακούγεται το τρίξιμο του τελευταίου θερισμού  στης Παναγιάς

και τα δαμάσκηνα ωριμάζουν η πιο γλυκιά

τσούικα είναι από δαμάσκηνα του νεκροταφείου

κουνάω το ποτήρι είναι γεμάτο χάντρες ένα όμορφο περιδέραιο

που αχολογάει στο στήθος σου όταν, χορεύοντας, περιστρέφεσαι

σε γέλασα, θάνατέ μου, σε αγάπησα

πριν με προλάβεις εσύ εμένα.

 

Μετάφραση: Άντζελα Μπράτσου & Σταύρος Δεληγιώργης

Δείτε εδώ εισαγωγικό σημείωμα για την Άντζελα Μπράτσου.

Ο Σταύρος Δεληγιώργης, με ειδίκευση στην Ευρωπαϊκή Μεσαιωνολογία, δίδαξε στα Πανεπιστήμια της Αϊόβα (Iowa City) και της Μασαχουσέτης (Amherst), στην Sc. Superiore Trad. Interpreti (Τεργέστη), στο Τμήμα Γερμανικών Φιλολογιών (Βουκουρέστι) και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μετάφρασης και Μεταφρασεολογίας του ΕΚΠΑ. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν μελέτες, όπως το Narrative Intellection in  Boccaccio’s Decameron (Iowa U. P., 1975· Arhitecturi Narative în Decameronul lui Boccaccio, μεταφρασμένο στα ρουμανικά από τον Cezar Baltag, Ed., Univers, 1979) και Tsarouchis In Hindsight (American College of Greece, 1999). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά τη Θεωρία της Λογοτεχνίας / Theory of Literature των René Wellek και Austin Warren (Δίφρος, 1965)· και τον Ρουμάνο μοντερνιστή URMUZ στα αγγλικά δύο φορές (Cartea Românească, 1985· και Επίμετρο, Siracuze, 2001). Μία δίγλωσση ανθολόγηση από τον Δεληγιώργη της σύγχρονης Ρουμανικής ποίησης στα Αγγλικά -από τον Emil Botta ως την Simona Popesc- κυκλοφόρησε με τον τίτλο Flesh Made of Dreams (Agora, 2010). Σε βιβλιοφιλικές εκδόσεις (Corycian Press, I. S. Deligiorgis, ed.; Coffee House Press, Allan Kornblum, ed., ; American Colege of Greece Special Collections, Matthew Jennett, Dir. & ed .; Diatton, N. Vozikis, ed.) μεταγλώττισε στα αγγλικά τους Paul Celan, Miron Georgescu, Nichita Stănescu, Marin Sorescu, Cezar Baltag και Gérard Haas. Μαζί με την Άντζελα Μπράτσου έχει μεταφράσει την Ανθολογία νέων Ρουμάνων ποιητών που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.