Οι λαοί Ινουίτ (Inuit), Πρώτα Έθνη (First Nations) και Μέτις (Métis) είναι ατυόχθονες λαοί στον Καναδά. Προγενέστεροι αυτών υπήρξαν παλαιο-ινδιάνικοι πολιτισμοί. Οι λέξεις Ινδιάνος (Indian) και Εσκιμώος [Eskimo, eski (ωμός) και mants (τρώει)] δεν χρησιμοποιούνται, γιατί θεωρούνται υποτιμητικές, όπως και ο όρος Αβορίγινες (Aboriginal), ο οποίους περιλαμβάνει όλους τους αυτόχθονες πληθυσμούς που ζουν στη χώρα: τους Ινουίτ, τα Πρώτα Έθνη και τους Μέτις.
Οι Ινουίτ του Καναδά, με το ελαφρά κίτρινο δέρμα και τα σχιστά μάτια, φορούν γούνες από δέρμα αρκούδας, φώκιας και αλεπούς, τρώνε ωμό κρέας και ψάρι, καριμπού, θαλάσσια θηλαστικά, μούρα και φύκια. Κάθε φθινόπωρο κυνηγούν φάλαινες που έρχονται στην περιοχή για να γεννήσουν, αλλά και φώκιες, για το κρέας και το λάδι. Οι χειμώνες τους είναι άγριοι (-20οC τον Ιανουάριο), με ισχυρούς ανέμους, χιονοθύελλες και ομίχλη.
Η ποιητική συλλογή της Νόρμα Ντάνινγκ Παγωτό Εσκιμώων – Μία ποιητική της ταυτότητας των Ινουίτ (Eskimo Pie: a Poetics of Inuit Identity) δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2020 και μέσα σε ελάχιστο χρόνο πέρασε στα ευπώλητα (best seller). Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο που περιλαμβάνει ποίηση, καθώς και πεζά. Η Νόρμα Ντάνινγκ τιμά με αυτό τη φυλή τους, τους Ινουίτ, και ονειρεύεται έναν κόσμο απαλλαγμένο από την αποικιοκρατία, έναν κόσμο χωρίς παρεμβάσεις στις ζωές των αυτοχθόνων.
Η ποίηση της Νόρμα Ντάνινγκ, μιας ιθαγενούς του Καναδά, είναι άμεση και ειλικρινής, ειρωνική, καταγγελτική, εξομολογητική, ανατρεπτική. Μια κραυγή. Η φωνή της, λυρική και μελωδική, γεμάτι εικόνες και ήχους, ενώνεται με τον άνεμο, τη σιωπή και τα άγονα εδάφη της πατρίδας της.
(ελεύθερη συρραφή από την εκτενέστατη εισαγωγή της Λίλιας Τσούβα, συγγραφέως, ποιήτριας και κριτικού λογοτεχνίας στο βιβλίο)
Από την ελληνική έκδοση του βιβλίου, σε μετάφραση Πηνελόπης Ζαλώνη (εκδόσεις Βακχικόν 2023), επιλέξαμε δύο χαρακτηριστικά ποιήματα:
ESKIMO PIE II
(Μια πρακτική συνταγή για τους Ινουίτ που απαιτεί αποικισμό)
Δώσε μου ένα κομμάτι απ’ αυτό το Eskimo Pie.
(Βάση)
16 θρυμματισμένες γκοφρέτες σοκολάτας
4 κουταλιές της σούπας λιωμένο βούτυρο
Μια ολόκληρη ομάδα ανθρωπότητας
κλεισμένη σε οικοτροφεία, αφημένη να πεθάνει.
Άσε με να δω αυτό το παχουλό καφέ προσωπάκι γεμάτο.
(Γέμιση)
32 μαρσμέλοου
½ φλιτζάνι γάλα
1/8 κουταλιά της σούπας όξινο γλουταμινικό νάτριο
Χαμογελώντας μέσα σ’ έναν χώρο με γούνινο λουκέτο.
Περιέχονται:
1 κουταλιά της σούπας βανίλια και
1 φλιτζάνι κρέμα σαντιγί
Βάλτε τους στη θέση τους, χτυπήστε τους μικρούς ειδωλολάτρες.
Λιώστε τα μαρσμέλλου, μαζί με τις μητρικές σας γλώσσες
ασπρίστε με γάλα,
προσθέστε αλάτι στις πληγές.
Βάλτε βανίλια σε διπλό βραστήρα
ανεβάστε τη φωτιά στο τέρμα
βράστε
σιγοβράστε και σουρώστε, αφαιρώντας όλους τους συγγενείς τους.
Ψύξτε τη γέμιση.
Ενσωματώστε απαλά τη σαντιγί.
Αδειάστε σε πιατέλα για παγωτό.
Κόψτε και αφομοιώστε.
Σημείωση: Αρκεί για 65.000 Ινουίτ. Αυτή η συνταγή μπορεί να τροποποιηθεί ελαφρώς για να συμπεριλάβει τα Πρώτα Έθνη και τους Καναδούς Μετίς.
ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΠΕΙΣ;
Χοντρές νιφάδες χιονιού πέφτουν απ΄τους κρύους γκρίζους ουρανούς
λιώνοντας τη φλεγόμενη ερώτηση που γεμίζει τα μάτια της:
Μπορείς να το πεις; Η γλώσσα της καίγεται να ρωτήσει,
ξέρω τι ακολουθεί, θέλει να ξεσκεπάσει.
Το ερωτηματικό;
Η απόδειξη ότι είμαι Εσκιμώος.
Μόνο οι αυτόχθονες λαοί χρειάζεται να παρέχουν
σπαραχτικές αποδείξεις που θα δείξουν τον δρόμο.
Να μετριούνται από ένα γλωσσικό ραβδί
παγιδευμένο ύψος και πλάτος σε μια ράβδο
κανείς άλλος δεν χρειάζεται να περάσει αυτό το τεστ
ένας Γερμανός, ένας Σουηδός ή ένα αστέρι του χειμώνα.
Νόρμα Ντάνινγκ
(μτφρ.: Πηνελόπη Ζαλώνη)
από την ποιητική συλλογή Παγωτό Εσκιμώων: Μια ποιητική της ταυτότητας των Ινουίτ
εκδ. Βακχικόν 2023
