Η Φροσούλα Κολοσιάτου, στη νέα της ποιητική συλλογή με τίτλο Κλίμακα χρωμάτων, μας παραδίδει 180 λεπταίσθητα χαϊκού εμπνευσμένα από τα αγριολούλουδα της ιδιαίτερης πατρίδας της, Κύπρου, τα οποία συνδυάζονται θαυμάσια με τα υπέροχα σχέδια της ζωγράφου Φραντζέσκας Μανούσου που εμφανίζουν το λουλούδι στο τέλος κάθε ποιήματος. Στα χέρια του ευαίσθητου θεατή οι εικόνες ζωντανεύουν, τα σχέδια, καθώς είναι ασπρόμαυρα, αφήνουν χώρο στη φαντασία για να τα ντύσει με χρώματα, η ποίηση συνομιλεί με τη ζωγραφική. Στο έργο της Καλλιόπης Ασσαργιωτάκη «Μάρτιος» που κοσμεί το εξώφυλλο, ένα κοριτσάκι κρατάει μια ανεμώνα σαν να μας την προσφέρει και να μας προσκαλεί να περιηγηθούμε στη συλλογή.
Κάθε λουλούδι-ποίημα είναι ένα ευχάριστο ξάφνιασμα που περνάει από τα μάτια και αγγίζει την καρδιά και όλα μαζί συνθέτουν μια πανδαισία χρωμάτων, σαν μια υπόσχεση φωτεινή, μια δέσμη καλοσύνης και ελπίδας που διαπερνά την ψυχή μας. Μέσα από την ποικιλία των χρωμάτων της η φύση εκδηλώνει, θαρρείς, την αγάπη της για τον άνθρωπο, τον μόνο προικισμένο με την ικανότητα να αντιληφθεί την ομορφιά της. Λέξεις και εικόνες πλημμυρίζουν τις αισθήσεις μας με ήχους, χρώματα, ευωδιές. Θυμίζουν ότι όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπου, μαζί και η τέχνη, εμπνέονται από τη φύση.
Τα ονόματα των αγριολούλουδων είναι γραμμένα στην κυπριακή διάλεκτο, η οποία προσδίδει ιδιαίτερη γοητεία στη συλλογή καιυ πενθυμίζει την ιστορία του νησιού που χάνεται μέσα στους αιώνες και έχει τις ρίζες της στους μύθους, την ομορφιά και τον πλούτο της ελληνική γλώσσας, με τις πολλές ζωντανές ντοπιολαλιές της.
Η Κύπρος είναι το νησί της Αφροδίτης και του Άδωνη. Σύμφωνα με τον ομηρικό μύθο, η Αφροδίτη αναδύθηκε από τον αφρό των κυμάτων στις ακτές της Πάφου, ενώ ο Άδωνης ήταν γιος του ιερέα και βασιλιά της Κύπρου Κινύρα. Η Αφροδίτη ερωτεύτηκε τον όμορφο Άδωνη και, όταν εκείνος σκοτώθηκε στη διάρκεια ενός κυνηγιού από έναν κάπρο, θρήνησε πικρά τον αγαπημένο της. Από το αίμα του πρόβαλαν για πρώτη φορά από το χώμα τα κόκκινα ρόδα, ενώ από τα δάκρυα της θεάς φύτρωσαν οι ανεμώνες…
Η αναφορά στο μύθο τους δεν θα μπορούσε να λείπει από τα ονόματα των αγριολούλουδων του νησιού, όπως και η αναφορά στον Απόλλωνα Υλάτη, το ιερό του οποίου βρίσκεται κοντά στη Λεμεσό και χρονολογείται από τον 8ο π.Χ. αιώνα.
Παντού στο νησί/ Κρόκος της Αφροδίτης/ Φθινοπωρινός
Έλα σκορπίδιν/ Μαλλιά της Αφροδίτης/ Τα αθάνατα
Να ο Άδωνις/ Στα χρώματα της φύσης/ Φέρνει τελετές
Σαν τα μέρη του/ Απόλλωνα Υλάτη/ Σσινιές γεμάτα
Στην ποίηση της Κολοσιάτου ενυπάρχει το λαογραφικό στοιχείο, όταν π.χ. η άνθιση ενός λουλουδιού ταυτίζεται με μια γιορτή ή όταν ο καρπός του παράγει ένα χαρακτηριστικό προϊόν του τόπου όπως το μαρτιάτικο Μερσίνιν που στολίζει τις πλατείες στη γιορτή της 25ης Μαρτίου, το αγκάθιν του Χριστού και ο λάζαρος που ανθίζουν το Πάσχα και η ιδιαίτερη μαρμελάδα από μοσφιλιά που παράγεται μόνο στην Κύπρο.
Ήταν Μερσίνιν/ Γέμιζε την πλατεία/ Είχαμε γιορτή
Να περιμένεις/ Το αγκάθιν του Χριστού/ Κόκκινο βγάζει
Ήρθε το Πάσχα/ στα σπαρτά ανάμεσα/ Και ο λάζαρος
Έλα μοσφιλιά/ Μοναχική μας κόρη/ Μ’ ωραίο γλυκό
Χάδι ταξίδι/ Λάχανο του αγίου/ Ιλαρίωνα
Το λάχανο του αγίου Ιλαρίωνα θυμίζει μια παράξενη ιστορία. Το λουλούδι φύεται στον τόπο που έζησε το τελευταίο διάστημα της ζωής του ο άγιος Ιλαρίωνας, στην επαρχία της Κερύνειας, όπου υπάρχει και ένα ονομαστό κάστρο του 11ου αιώνα, αφιερωμένο στη μνήμη του. Σύμφωνα με την ιστορία, ο ερημίτης-άγιος, όταν κάποιος φιλάργυρος μοναχός του έστειλε ως δώρο λάχανα από τον κήπο του, εκείνος αρνήθηκε να τα δεχθεί γιατί είχαν τη μυρωδιά της φιλαργυρίας.
Κάποια φυτά έχουν πάρει την ονομασία τους από μια περιοχή της Κύπρου, λόγω της έντονης παρουσίας τους εκεί, όπως η Άλυσσος του Ακάμα που φύεται στη χερσόνησο του Ακάμα, στην επαρχία της Πάφου και η Ονόσμα η Τροόδια, φυτό του Απρίλη, που ευδοκιμεί στην οροσειρά Τρόοδος, στο κεντρικό και νοτιοδυτικό μέρος του νησιού.
Η ποίηση της Κολοσιάτου φανερώνει πόσο η φύση συμμετέχει στη ζωή του νησιού, στα έθιμα και τις παραδόσεις του. Θυμίζει τον ήλιο και τη θάλασσα, τα σπίτια με τις μεγάλες ανθισμένες αυλές και τους φιλόξενους ανθρώπους της Κύπρου.
Η εποχή ανθοφορίας τους επίσης επισημαίνεται συχνά. Κάποια από αυτά ανθίζουν φθινόπωρο και χειμώνα, όπως το κυκλάμινο και το δάκρυ της Παναγιάς, άλλα αναγγέλλουν τον ερχομό της άνοιξης, όπως το ματσικόριδον, οι ορχιδέες, το μελισσάκι και η ανεμώνα, και κάποια άλλα είναι καλοκαιρινά, όπως το κρίνο και ο πολυγόνατος που φύονται κοντά στη θάλασσα. Τα κατακόκκινα λουλούδια του πετεινού, η αρκοβιολέτα, η μαργαρίτα, η παπαρούνα, η μολόχα, η άγρια τουλίπα, το κυκλάμινο, το σησαμόχορτον, το μασαιρόχορτον, στολίζουν δάση, βουνά και κάμπους, η αρκολουβκιά γεμίζει τα δάση με κουδουνάκια.
Το κυκλάμινο/ Φυτρώνει χαρούμενο/ Το κυπριακό
Ποώδες φυτό/ Φύλλα σε σχήμα καρδιάς/ Σύμβολο πίστης
Άνθισε πάλι/ Δάκρυα της Παναγιάς/ Ήρθε Γενάρης
Ματσικόριδον/ Μύρισε η αυλή μας/ Τέλος χειμώνα
Αρχές άνοιξης/ Ορχιδέες ανθίζουν/ Σπάνιες μικρές
Δίνει το σήμα/ Μια μικρή ανεμώνη/ Άνοιξη ήρθε
Μάη λουλούδι/ Ονόσμα η Τροόδα/ Η κυπριακή
Κρίνο του γιαλού/ Το καλοκαιριάτικο/ Στην καυτή άμμο
Όποια σελίδα του βιβλίου και αν ανοίξεις γεμίζεις αρώματα από το λιβανίτη, το μάραθο, την ποντιτσά, το ματσικόριδον, τις μυροφόρες…
Κάθε λουλούδι έχει το δικό του λόγο ύπαρξης, αφήνει τη δική του ιδιαίτερη νότα στο τοπίο και όλα μαζί συνθέτουν μια πανδαισία εικόνων, χρωμάτων, ήχων, αρωμάτων που πλημμυρίζουν τις αισθήσεις με μουσική και φέρνουν στο νου ανθισμένες εκτάσεις. Με το ένα χαϊκού να γίνεται η συνέχεια ενός άλλου σχηματίζεται, θαρρείς, ένα ενιαίο ποίημα, μια χορωδία μικρών παιδιών που τραγουδούν τις χάρες και την ομορφιά της μητέρας φύσης. Η ποίηση της Κολοσιάτου ενορχηστρώνει τη μελωδία της άνοιξης:
Λουλουδόκοσμος/ Οι κόκκινοι πετεινοί/ Αλλάζουν πλευρό
Χωρίς ανάσα/ Χορεύει η τουμπεζιά/ Φτερά της μέρας
Καλπάζει τώρα/ Της χαράς ανάγλυφο/ Η γαλατζίδα
Της φαντασίας/ Είναι η ομορφιά σου/ Μικρή τουλίπα
Φλέβες φουσκώνουν/ Καλπάζουν όλο χάρη/ Οι μασαιράες
Ουρανός γελά/ Παίζει με τα χρώματα/ Ρασίν αγγίζω
Τώρα χορεύει/ Η άγρια τουλίπα/ Βάφει τον ήλιο
Το αρκοσσιλούιν/ Ομορφιάς καμώματα/ Αιχμαλωτίζει
Λαλές δίχρωμος/ Ο κοκκινοκίτρινος/ Ανοίγει καρδιές
Η πραμανέττα/ Τώρα φτιάχνει καπέλα/ Με τα χρώματα
Γεράνι γελά/ Όμορφα ανθισμένο/ Ονειρεύεται
Τα ρολογάκια/ Γυρίζουν γύρω-γύρω/ Με ξετρελαίνουν
Αγριόφρετζα/ Στους κάμπους μέσα όλο/ Ξεκαρδίζεσαι
Χελιδονάκια/ Στοματάκια ανοιχτά/ Τ’ ανθοπέταλα
Από τη φύση/ Με φιλιά βεγγαλικά/ Ο αρκόσσιλλος
Σε ριπή χαράς/ Μια άγρια ίριδα/ Σαν παραμύθι
Ωστόσο, μέσα σε αυτή τη γιορτή της φύσης κρύβονται και κάποια λουλούδια που είναι σπάνια και λιγοστεύουν κάθε φορά που έρχεται η εποχή να ξανανθίσουν: το ιεροβότανο, το ερύσιμον, το ξινίδιν, το μούσκαρι, το μπουζάκι, η παιώνια, η φριτιλλάρια, ο φλόμος είναι μερικά από αυτά. Έτσι οι ωραίες εικόνες της αποκτούν αίφνης τραγικότητα. Τα απειλούμενα είδη είναι ένας από τους λόγους που η ποιήτρια γράφει τη συλλογή της.
Σπάνια πολύ/ Ειν’ η φριτιλλάρια/ Απειλούμενη
Δροσίζει κάμπους/ Μπουζάκι το σπάνιο/ Με το κέφι του
Μικρούλης φλόμος/ Ο λεπτοκαμωμένος/ Ξεκληρίζεται
Η ποίηση της Φροσούλας Κολοσιάτου έχει βαθιά οικολογικό προσανατολισμό. Οι λέξεις της ξεχειλίζουν από περίσσευμα αγάπης για τα ζώα και τα φυτά του πλανήτη και θυμίζουν πόσο άμεσα η ζωή του ανθρώπου είναι εξαρτημένη από τη φύση. Όλα συνδέονται μεταξύ τους με έναν ιδιαίτερο συμβολισμό που υπηρετεί το πνεύμα της προσφοράς και της ανταπόδοσης.
Η ποιήτρια στα αγριολούλουδά της αποτυπώνει την ομορφιά της ιδιαίτερης πατρίδας της, τα έθιμα και τις παραδόσεις της, την αρχαία ιστορία της, σαν μια πράξη αγάπης και εκφράζει την αγωνία της για την οικολογική καταστροφή που προξενεί ο άνθρωπος στον πλανήτη και αλλάζει σιγά-σιγά την ιδιοσυστασία του κόσμου μας.
Τα αγριολούλουδα της Κύπρου, όπως και η τοπική της διάλεκτος, ανήκουν στα ωραία πράγματα που συνδέονται με παραδόσεις αιώνων και χάνονται σιγά-σιγά, απαρατήρητα, μέσα στους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής. Κάθε λουλούδι για την ποιήτρια είναι μοναδικό και διαφυλάσσει ένα κομμάτι μνήμης από την ιστορία του τόπου της. Η ποίησή της φανερώνει πόσο η φύση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτισμική κληρονομιά μας και αποτελεί μέρος της πολιτισμικής μας ταυτότητας, όπως και η γλώσσα.
Η ποιήτρια συνθέτει με τα χαϊκού της ένα όμορφο ποίημα, σαν παραμύθι γεμάτο χρώματα, για να μεταγγίσει την αγάπη της για τη φύση και τον γενέθλιο τόπο της στο κοριτσάκι της καρδιάς της, τη μικρή Λήδα στην οποία αφιερώνει τη συλλογή της. Τα αγριολούλουδά της έτσι συνιστούν μια μορφή παρακαταθήκης που απευθύνεται στη νέα γενιά, με την ευχή να τα αγαπήσει και να αγωνιστεί για να διατηρήσει όλα όσα συνθέτουν την ομορφιά γύρω μας και δίνουν στη ζωή νόημα. Η αγάπη είναι το αεράκι που διαπερνά την ποίησή της και της δίνει ουσία και υπόσταση, το μόνο συστατικό που μπορεί να αλλάξει την πορεία του κόσμου μας.
Κατερίνα Τσιτσεκλή
