«Κόντρα στα λογικά και φειδωλά προς τη ζωή μυαλά, τα μυαλά που βάζουν τη δική τους μικρούτσικη γκρίζα σημαιούλα πάνω από το μεγαλοπρεπές και γεμάτο από άλυτα μυστήρια οικοδόμημα του κόσμου, με την πενιχρή και γελοία ελπίδα ότι όλοι οι περιπλανώμενοι και οι χτυπημένοι από τη μοίρα θα πορευτούν προς αυτή τη σημαία, υπάρχουν, ας πούμε, οι συνειδήσεις που φαίνεται να έχουν θέσει ως καθήκον τους να κάνουν τους άλλους να στρέφουν την προσοχή τους στα θροΐσματα και τους μυστηριώδεις ψίθυρους του ανεξερεύνητου…»

από το διήγημα “Καράβια στο Λις”

Τα αριστουργηματικά διηγήματα του Αλεξάντρ Γκριν (1880-1932), με μια ανεπανάληπτη ατμόσφαιρα και πλοκή, εκδόθηκαν πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Τύρφη, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο το έργο του σημαντικού αυτού συγγραφέα.

Ο Αλεξάντρ Γκριν υπήρξε μια μυθιστορηματική προσωπικότητα, κατατρεγμένος από μικρός, ταλαντούχος, επαναστάτης, εξόριστος, φυγάς, κρατούμενος, μυστικιστής, με τηλεπαθητικές ιδιότητες, ναυτικός, λιμενεργάτης, καταζητούμενος, ένας άνθρωπος που πυροβόλησε από ζήλια την αγαπημένη του, αλλά που επίσης ήθελε να σκοτώσει τον Τσάρο Νικόλαο Β¨, στασιαστής, που κυκλοφορούσε μια ζωή με ψεύτικα χαρτιά, κάποτε στα όρια της λιμοκτονίας, χρυσοθήρας στα Ουράλια Όρη, και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει κανείς με τον νου του, έζησε μια ζωή γεμάτη δυσκολίες και συγκινήσεις, αλλά τον ιδανικό κόσμο τον βρήκε τελικά μέσα στη λογοτεχνία που έγραψε ο ίδιος.

Με το έργο του συγκρότησε μια άλλη πραγματικότητα, μια χώρα ονειρική, γνωστή και ως Γκρίνλαντ, στην οποία φαίνεται ότι ζούσε πραγματικά, όπου οι ήρωες, τα γεγονότα, οι περιγραφές, οι άνθρωποι, τα τοπία, οι ιδέες και τα αισθήματα εμφανίζονται με τρόπο ιδανικό και ονειρώδη, που είναι και δεν είναι ταυτόχρονα μέσα στη ζωή όπως την ξέρουμε, αλλά που πλήττουν καταλυτικά εκείνον τον προσβλητικό ρεαλισμό τον οποίο καλούμαστε να ζήσουμε, τον αναθεωρούν, τον ανακαινίζουν εκ βάθρων.

Άλλωστε ήταν και το έργο του μία από τις αιτίες των δεινών του, καθώς αντιστεκόταν σθεναρά στο κυρίαρχο πνεύμα της εποχής και των εκπροσώπων της και βρισκόταν σε ρήξη με την επίσημη κομματική γραμμή για την υπόθεση της λογοτεχνίας. Έτσι το σύνολο του έργου του, αν και ήταν πολύ αγαπητό και τα διηγήματά του κυκλοφορούσαν το 1920 με 1930, μέχρι και το 1955 παραμένει ουσιαστικά ανέκδοτο. Και μόνον αργότερα, όταν οι κατηγορίες εις βάρος του «ξενορώσου» ή του «συγγραφέα χωρίς πατρίδα» και του «εκτός κομματικής γραμμής, άρχισαν να εκπίπτουν, τα βιβλία του ευτύχησαν να έχουν την απήχηση και την αναγνώριση που τους αρμόζει.

Ο ίδιος όμως ταλαιπωρημένος και διαρκώς διωκόμενος, εξοντωμένος από τις κακουχίες , την φτώχεια, την πείνα και τις αρρώστιες δεν πρόλαβε να δει την μαγική χώρα των διηγημάτων του να ανθίζει.

Στην παρούσα έκδοση ανθολογούνται μερικά εξαιρετικά διηγήματα του συγγραφέα και ο τίτλος «Καράβια στο Λις» δίδεται από ένα από αυτά, που είναι χαρακτηριστικό του βίου και της ονειρώδους αν και δυσχερούς σχέσης του Αλεξάντρ Γκριν με τη ναυτοσύνη και τη θάλασσα που τόσο αγαπούσε.

Η μετάφραση έγινε από την Ξένια Καλαϊτζίδου.

Μαρία Ψωμά-Πετρίδου