Το πρώτο που πρόσεξα ως αναγνώστρια στην ποιητική αυτή συλλογή της Κλεονίκης Δρούγκα (“Με δανεικό μολύβι”, εκδόσεις Μανδραγόρας 2024) είναι η δομή. Έξι ενότητες, από τις οποίες η πρώτη και η τελευταία με 3 ποιήματα, οι υπόλοιπες με 7. Και το επόμενο ερώτημα ήταν: υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στα ποιήματα των ενοτήτων, χωρίς στεγανά;
Η 4η και η 5η ενότητα έχουν μια περισσότερο εμφανή σχέση. Αλλά και τις υπόλοιπες τις διατρέχει το κοινό νήμα μιας γυναικείας υπόστασης που προσπαθεί να βρει κάποια απάντηση σε κρίσιμα ερωτήματα της ύπαρξης και της ζωής.
Η κάθε ενότητα ανοίγει με ένα πεζόμορφο ποίημα, που δίνει και το στίγμα της ποιητικής ατμόσφαιρας. Το ποιητικό υποκείμενο μιλά πότε σε α΄ ενικό, πότε σε α΄ και β΄ πληθυντικό, αλλά και σε γ΄ και σε β΄ ενικό, σαν απεύθυνση στον ίδιο τον εαυτό. Η διαφοροποίηση αυτή δίνει ποικιλία φωνών στα ποιήματα.
Στην 4η ενότητα «σε μένα μιλώ», το πεζoποίημα αρχίζει «χλωμέ μου εαυτέ, ποτέ στ’ αλήθεια δεν σ’ αγάπησα», και κλείνει «Τον χρόνο παγώνω. Αγαπημένε μου, εαυτέ, θέλεις να γίνουμε φίλοι;» (σ. 35). Το ποιητικό υποκείμενο διερευνά τα θέλω του, για να διαπιστώσει ότι δύσκολα μπορεί να τα αγγίξει, χάνονται και σκορπίζουν στην αλληλεπίδρασή τους με τους άλλους.
Στην 5η ενότητα «ανατομία μιας ή και περισσότερων πτώσεων», το ποιητικό υποκείμενο προσπαθεί να μείνει στο φως, παρά τις επιμέρους πτώσεις και τα ερωτήματα που εξακολουθούν να παραμένουν αναπάντητα.
Θέλω στο φως να μείνω μπας και με αθωώσω.(σ. 45)
Έντονη η κυριαρχία της ποιητικής γραφής στην 1η ενότητα «μυστικά και χρήσιμα». Με τάση εξομολογητική το ποιητικό υποκείμενο. Ποιήματα ερωτικά ή στοχαστικά, και ταυτόχρονα ποιήματα ποιητικής.
Εσύ που λέξεις σκεπάζεσαι, εγώ που λέω τη θάλασσα σε χρόνο ενεστώτα, αυτός που όλη τη νύχτα δεν κοιμάται με φόβο να ’ναι ο εαυτός του […]
Έγραφα κι έσβηνα εικοσιτετράωρα κι ένα φιλικό ξημέρωμα αποφάσισα τα δικά μου να πω. Μαζί θα πω και για τη χρησιμότητα των ποιημάτων.
(από το εισαγωγικό πεζοποίημα «μυστικά και χρήσιμα», σ. 9)
Χαρακτηριστικό το ποίημα «…για σένα», αρμός με τις επόμενες ενότητες στο θέμα του έρωτα:
Θέλω να ξέρεις πως για σένα/ σκόνη/ στο σπίτι θα αιωρείται/ πιάτα/ θα μένουν άπλυτα φτάνει/ ετούτα τα ποιήματα κάπου να παραχώσεις/ σε μια βαλίτσα/ ανάμεσα στα εσώρουχα κι ένα ζευγάρι κάλτσες/ δυο έξεις ξανθές να κυκλώσεις/ με δανεικό μολύβι
[…]
Για σένα γράφω/ για σένα ναι/ και για σένα/ και για μένα, ναι. Για μένα γράφω. (σ. 11)
Στο ποίημα υπάρχει ο στίχος με τη φράση «με δανεικό μολύβι», που έδωσε τον τίτλο στη συλλογή.
Στη 2η ενότητα, «γυναίκα», το ποιητικό υποκείμενο υποδύεται ρόλους της γυναίκας ή αναφέρεται σε αυτούς. Η κόρη, η μητέρα, ο χρόνος, οι μνήμες, οι τόποι.
[…] μοντάρω λέξεις για φαντάσματα/ αναπολώντας εκείνες τις φορές/ που ερχόσουν/ στο φροντιστήριο νε με πάρεις./ Ούτε τα όνειρα μπορούνε πια/ να με παρηγορήσουν/ με τόσες αλυσίδες δεμένη, πατέρα. («μιλώ στην κορνίζα», σ. 17)
Στην 3η ενότητα «έρωτας», έρωτας βαθύς, πληγωμένος, αλλά και προσδοκώμενος, αβέβαιος και προκλητικός.
Φτύνεις τα ζαχαρωτά, βάζεις λιπ γκλος κι ύστερα στρώνεις με τους λεπτούς καρπούς σου τα μαλλιά όμορφη να ’σαι, εσύ που γήτευσες τον έρωτα.
Μετά σ’ ένα αχυρόστρωμα παραδίδεσαι – για όσο κρατήσει.
[από το εισαγωγικό πεζοποίημα της ενότητας «έρωτας (– για πόσο; – για όσο κρατήσει), σ. 25]
Στην 6η, τελευταία ενότητα, «το αίμα μου είναι», το ποιητικό υποκείμενο αναφέρεται στις ρίζες του.
όλοι τους περιμένουν καρτερικά να μου μιλήσουν, τον πόνο τους να ξομολογηθούν, κείνες τις μέρες με φως να ζωντανέψουν […] και νιώθω πως αυτός ο κόσμος είναι ο κόσμος μου κι είναι το αίμα μου και γεμίζει τη ζωή μου. (από το εισαγωγικό πεζοποίημα της ενότητας «το αίμα μου είναι», σ. 55)
Η Νίκη Δρούγκα ξεκινά από κάτι καθημερινό, ένα αντικείμενο, κάποιο χρώμα, μια μυρωδιά, για να συνεχίσει την ποιητική περιπλάνηση στον χρόνο, στο έρωτα, στη διάψευση, στην απώλεια. Χτίζει λοιπόν εντυπωσιακά το ποίημα, με το βάθεμα της σκέψης και του στοχασμού. Και με τη γλώσσα. Που είναι πλούσια, σε ένα παιχνίδι με έννοιες και λέξεις, και όχι μόνο στα ποιήματα ποιητικής.
Ένα ποίημα χαρακτηριστικό για τη χρήση του β΄ ενικού, ως συνομιλία με τον ίδιο τον εαυτό του ποιητικού υποκειμένου:
exit
Ένα απόγευμα ξέφωτο
που δεν έχεις κάτι να κάνεις
αποφασίζεις με φτυάρι
μια κουνελότρυπα να ανοίξεις
ξάφνου τα πόδια σου βρέχει νερό
στο στόμα σου φτάνει
σε πνίγει
σώματα συναντάς στα βαθιά
σωσίβια μοιράζεις
μάταια – άψυχα τα κορμιά
σκάβεις πιο κάτω
χώμα μασάς
ταπετσαρίες σκίζεις
σώματα συναντάς σε ερείπια μπαζωμένα
το χέρι απλώνεις
μάταια – άψυχα τα κορμιά
σκάβεις πιο δίπλα
αέρας δηλητήριο σε πνίγει
σώματα συναντάς το ένα πάνω στ’ άλλο
τα χέρια κουνάς
μάταια – άψυχες οι προσπάθειες.
Τρύπες και ενοχές γρήγορα τις μπαζώνεις
έχεις σε πάρτι να πας
πατάς βιαστικά exit
(από την ενότητα «ανατομία μιας ή και περισσότερων πτώσεων», 47)