7[1]
Για να της δείξω τη θάλασσα ξεκίνησα
μα το χέρι μου πήγε στον ουρανό
«κοίτα τον ουρανό πόσο γκρι»
μα το χέρι μου πήγε στη θάλασσα.
αν δεν ήταν το βουνό στη μέση
να χωρίζει τον ορίζοντα
μπορεί και να της μάθαινα
ότι οι πνιγμένοι είναι φτιαγμένοι για να πετούν.
Το Δρόμος από γάλα είναι η πρώτη ποιητική συλλογή της Στέργιας Κάββαλου που πέφτει στα χέρια μου, με ό,τι δικό της έχω ασχοληθεί (με το πιο πρόσφατο εδώ) είναι πεζό ή θέατρο. Παρόλο που συμβαίνει συχνά οι συγγραφείς να κινούνται σε περισσότερους από έναν εκφραστικούς χώρους, δεν το κάνουν ούτε με τον ίδιο τρόπο, ούτε καν με την ίδια επιτυχία: κάποιοι είναι καλοί στο να ανακατεύουν στίχους και προτάσεις, κάποιοι άλλοι σαφώς λιγότερο. Ο Δρόμος από γάλα υπό αυτό το πρίσμα είναι για μένα ένα είδος πρόκλησης, και η ανάρτηση αυτή θα δουλέψει με τη μορφή λίστας.
Σημείο πρώτο: η Στέργια Κάββαλου καταπιάνεται με ένα θέμα συγκεκριμένο, που ανήκει στην καθημερινότητα και κλειδώνεται σ’ αυτή, χωρίς την παραμικρή υπερβολή στην οπτική και την έκφραση, ακριβώς όπως συνηθίζει και στα πεζά της. Υπάρχει ειλικρίνεια και η ωμότητα που έχω ξανασυναντήσει σε άλλα κείμενά της, η ματιά της όμως είναι βαθιά τρυφερή, σχεδόν εγκαταλελειμμένη στο συναίσθημα. Η Στέργια Κάββαλου συναντά και αρχίζει να γνωρίζει την κόρη της, της μιλάει σε ένα δεύτερο ενικό που είναι τόσο εσωστρεφές που πάει χαμένο, η συλλογή μοιάζει ταυτόχρονα με προσωπικό ημερολόγιο και με ένα γρήγορο σκίτσο μιας μικροσκοπικής παρουσίας που αλλάζει διαρκώς: οι στίχοι στον Δρόμο από γάλα είναι μια απόπειρα της ποιήτριας να διασώσει τις πρώτες σκέψεις, την πρώτη καταλυτική συγκίνηση που της προκαλεί ένα πλάσμα αυτόνομο και παράλληλα πλήρως εξαρτημένο από την φυσική και την συναισθηματική της παρουσία. Η μητρότητα είναι ένα ταξίδι με πολλές τρομακτικές στροφές.
Σημείο δεύτερο: δεν είναι μια ποίηση γραμμένη σε πρόζα, παρόλο που η απόλαυση της ξεκάθαρης έκφρασης και της σαφήνειας είναι ένα πολύ δυνατό χαρτί. Aρκετές φορές έπιασα τον εαυτό μου να διαβάζει για να δει τι θα γίνει παρακάτω, και αν αυτό είναι επίτευγμα στο πεζό, φανταστείτε τι σημαίνει στην ποίηση. Η Κάββαλου θέτει ως αφετηρία μια συγκεκριμένη προσωπική εμπειρία οριοθετημένη στον χρόνο και με συγκεκριμένους πρωταγωνιστές. Ο γραμμικός χρόνος παίζει τον ρόλο του: δεν νοείται η σκέψη του «τι θα γίνει μετά» αποκομμένη από τη γραμμικότητα, και ταυτόχρονα λειτουργεί και ως πλαίσιο σε μια κατά τα άλλα χαώδη συνθήκη, αυτή της μητρότητας. Η όποια αναζήτηση προχωράει προοδευτικά, ξεκινώντας από τις πρώτες σκέψεις που αφορούν την καθημερινότητα, ώστε να φτάσει σταδιακά σε μύχιους προβληματισμούς, αγωνίες και φόβους. Υπαρξιακούς τις περισσότερες φορές.
Σημείο τρίτο: Πρόκειται για μια συλλογή με αρχή, μέση και τέλος με την αφηγηματική έννοια, κάτι που πέρα από ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι και ιδιαίτερα γενναία επίσης, γιατί τα όρια στην τεχνική και την εξέλιξη του θέματος είναι απολύτως υπαρκτά και «περιορίζουν» και την ίδια την ποιήτρια. Υπάρχει σαφές πλαίσιο, γεμάτο τρυφερότητα και πρωτόγνωρη έκπληξη μπροστά στο θαύμα ενός καινούριου μικροσκοπικού ανθρώπου, αλλά είναι εκεί και έχει κανόνες. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή που σχεδιάζει μια πορεία με αδρές γραμμές που όμως επί της ουσίας δεν ξεφεύγουν ούτε χιλιοστό, για να αποδώσει τελικά το αποτύπωμα μιας εσωτερικής – και συχνά τρομακτικής- περιήγησης: οι στίχοι είναι ριπές εκτυφλωτικού φωτός πάνω στα πράγματα. Και στους φόβους. Στις ανασφάλειες.
Σημείο τέταρτο και τελευταίο: έκπληξη και θάμβος. Αυτοί είναι οι δύο άξονες της συλλογής, κάποιες φορές αλληλοσυμπληρούμενοι και κάποιες άλλες απόλυτα διακριτοί σε αυτόνομες πορείες. Στα ποιήματα του Δρόμου από γάλα ξεδιπλώνεται μια συζήτηση μεταξύ δύο ανθρώπων άρρηκτα δεμένων μεταξύ τους στην πλέον μοναδική σχέση που υπάρχει, που μέχρι πρότινος δεν γνωρίζονταν ούτε εξ όψεως. Στην αρχή είναι σιωπηλή, στα σπάργανα, αλλά μετά οι λέξεις βρίσκουν τον δρόμο τους και την αποστολή τους, εδραιώνουν την καταλυτική σχέση μάνας και κόρης, και ταυτόχρονα την επαναγνωριμία του νεογέννητου Εγώ με το νεογέννητο Εσύ μέχρι που και οι δύο αντικρύζουν έκπληκτες έναν κόσμο καινούριο, μόνο δικό τους.
Κρις Λιβανίου
Κάποια από τα ποιήματα που τράβηξαν την προσοχή μου:
4[2]
έξω χιονίζει ένα χιόνι φοβερό.
μέσα παλεύουν μικρά μωρά κόντρα στις θηλές
των μαμάδων τους.
το επισκεπτήριο έχει τελειώσει.
ροζ αρκουδάκια, πλαστικά ποτήρια
γλαστράκια με μπαλόνια, πεταμένα γλυκά
θυμίζουν τη γιορτή της νέας ζωής.
δεν ξέρω πώς να σου μιλήσω για την πρώτη σου μέρα
στον κόσμο
κοιτάζω το βραχιόλι στο χέρι σου, συλλαβίζω το όνομά
σου
χαϊδεύω τα σκούρα σου μαλλιά που έχουν ακόμα αίμα
το πρόσωπό σου που βγήκε από μεγάλο πόλεμο
και σε βάζω στο μικρό σου κρεβάτι δίπλα μου.
λέω από μέσα πολλές κουβέντες
όπως όταν ήσουν στην κοιλιά μου.
έχεις τρεις μήνες να καταλάβεις ότι γεννήθηκες
τόσους κι εγώ να μάθω επιτέλους να μιλάω δυνατά.
5
λάμπες, δεμένα μάτια, γυμνό ολοκόκκινο σωματάκι
βραχιολάκι στα ξεφλουδισμένα ποδαράκια.
ξένο γάλα κάθε τρεις ώρες, να πάρει το χαμένο βάρος.
εικοσάλεπτες επισκέψεις τεσσάρων ημερών μαμάς
που χωρίς εικοσιτετράωρο παιδί στην αγκαλιά
φοβάται μήπως δεν είναι πλέον μητέρα.
[1] Στέργια Κάββαλου, Δρόμος από γάλα, εκδ. Κέλευθος, Αθήνα, 2018, σελ. 17.
[2] Ό.π., σελ. 14-15.
