«Όλη μου τη ζωή την πέρασα σε δυο πόλεις: στο Λε Κρεζό και στην πόλη που βρίσκεται από πάνω, μέσα στα σύννεφα»

Υπάρχουν κάποιοι λίγοι σημαντικοί συγγραφείς που επιλέγουν να μιλάνε μόνο τα έργα τους και όχι οι ίδιοι γι’ αυτά. Δεν προβάλουν εαυτόν, δεν δίνουν συνεντεύξεις, αρνούνται σταθερά να λειτουργήσουν με τους κανόνες του μάρκετινγκ για να προωθήσουν τα βιβλία τους. Αφήνουν τις λέξεις τους ανυπεράσπιστα ελεύθερες να επικοινωνούν ό,τι έχουν να δώσουν στους αναγνώστες.

Ο Κριστιάν Μπομπέν, που πέθανε πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή γράφοντας, στο Λε Κρεζό, μια μικρή πόλη 22.000 κατοίκων στην περιοχή της Βουργουνδίας στη Γαλλία. Δεν μετακινήθηκε ποτέ από τον τόπο του, δεν ταξίδεψε πουθενά. Υπήρξε όμως, ένας ακούραστος ταξιδευτής της λευκής σελίδας.

« Έγινα συγγραφέας ή, ακριβέστερα, αφέθηκα να γίνω συγγραφέας, για να έχω στη διάθεσή μου χρόνο άσπιλο, αδειανό από κάθε σοβαρή ασχολία».

Αν και πολυγραφότατος, με κάποια από τα έργα του να έχουν γίνει μεγάλες επιτυχίες στην Γαλλία, ήταν ελάχιστα γνωστός και μεταφρασμένος στην Ελλάδα. Η αγγελία του θανάτου του ανέβηκε με το ίδιο ακριβώς κείμενο σε όλα τα site, για τους παραπάνω λόγους. Κι όμως, τα έργα αυτού του σεμνού και ήσυχου συγγραφέα, εν πολλοίς δείχνουν τον κόσμο όπως έχουμε ξεχάσει να τον βλέπουμε. Αποπνέουν χαρμολύπη, ευαισθησία και βαθύ προβληματισμό, χωρίς να εναποθέτουν βάρη στους αναγνώστες.

«…Η χαρά, αυτό που ονομάζω έτσι, έρχεται από το ελάχιστο και το απρόσμενο. Μια λωρίδα φως, που σκοντάφτει στην μπρούτζινη επιφάνεια της πραγματικότητας. Η νότα που παράγεται, απλώνεται στον αέρα, από εδώ κοντά και πέρα ως πέρα.

Όταν είμαστε χαρούμενοι, ο Θεός ξυπνά»

Μοναχικός ο Μπομπέν, ήδη από τα παιδικά του χρόνια προτιμούσε τη συντροφιά των βιβλίων. Ήταν από τα παιδιά που στην αυλή του σχολείου στέκουν παράμερα και παρακολουθούν τους άλλους. Ο ίδιος σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του είχε πει σχετικά: Εκείνο που μου φαίνεται πραγματικά ανυπόφορο είναι ότι το σχολείο – το ίδιο κάνει και η κοινωνία μας – με χώριζε από τον ίδιο μου τον εαυτό, όχι από κάποιον άλλο, αλλά από εμένα τον ίδιο σε μια αέναη περιπλάνηση στο χρόνο και στις ψυχικές διαθέσεις – απ’ αυτό με κρατούσε μακριά».

Ο Κριστιάν Μπομπέν, λοιπόν, έζησε περίπου ως αναχωρητής του καιρού μας σε μια απλή κατοικία, σε ένα κτήριο που παλιότερα χρησίμευε για βάση της πυροσβεστικής. Οι γονείς του ήταν εργάτες. Ο πατέρας του εργαζόταν ως σχεδιαστής στο εργοστάσιο Σνάιντερ του Λε Κρεζό, τόπος στον οποίο την εποχή εκείνη άνθιζε η χαλυβουργία. Ο συγγραφέας, παρ’ όλο που είχε πλήρη συναίσθηση της σκληρότητας του κόσμου μας, αναζητούσε και έγραφε για την ομορφιά των απλών πραγμάτων που παραβλέπουμε ή και μας ξεφεύγουν εντελώς μέσα στους φρενήρεις ρυθμούς της καθημερινότητάς μας. Τα έργα του φέρνουν στο φως της σελίδας, την αισιόδοξη γοητεία που αποπνέουν τα ασήμαντα, τα ταπεινά. Αναδεικνύουν την τρυφερή θέαση των εκτός, που διεισδύουν μέσα μας, καταπραΰνοντας τις επίπονες εσωτερικές μας αναταράξεις. Μοιάζουν να μας χτυπάνε απαλά στον ώμο, υπενθυμίζοντάς μας να σταθούμε και να παρατηρήσουμε όλα όσα μας χαρίζονται και τα χάνουμε, αναζητώντας τα μεγάλα και τα σπουδαία.

«Ένα βιβλίο, ένα αληθινό βιβλίο, δεν είναι κάποιος που μας μιλά, είναι κάποιος που μας ακούει, που ξέρει να μας ακούει».

Θραύσμα λόγου αποκαλούσε ο ίδιος την αποσπασματική γραφή του, στην οποία μπορούσε να συνδυάζει το μυθιστόρημα, το προσωπικό ημερολόγιο ή και την πεζή ποίηση από κοινού ή και ξεχωριστά, στα βιβλία του. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από οικονομία και εμφανή προτίμηση στη μινιμαλιστική γραφή, ζωγραφίζοντας θαρρείς ανάγλυφες εικόνες συναισθημάτων, προβληματισμών και ανάλαφρων πτήσεων της ψυχής. Όσο τα διαβάζεις τόσο περισσότερα ανακαλύπτεις και τα κάνεις δικά σου κομμάτια. Η επανάληψη της ανάγνωσής τους δεν είναι ποτέ βαρετή.

«…Είμαι παντού, όπου κάτι προσμένει, χωρίς να προσμένει. Τρέφομαι από αυτό που ο κόσμος περιφρονεί. Ακολουθώ τις συμβουλές πραγμάτων χωρίς αξία. Συμβουλεύομαι και μεριμνώ, γράφω».

Το 2016 ο Κριστιάν Μπομπέν τιμήθηκε από την Γαλλική Ακαδημία για το σύνολο του έργου του.

Για να γνωρίσετε τον συγγραφέα, αναζητήστε το βιβλίο του «Αυτοπροσωπογραφία στο καλοριφέρ», σε μετάφραση της Μελίνας Τανάγρη, από τις εκδόσεις Αρμός, που σίγουρα κυκλοφορεί. Πρόκειται για μια ημερολογιακή καταγραφή μιας ολόκληρης χρονιάς με αφορμή την απώλεια της αγαπημένης συντρόφου του Μπομπέν. Από το συγκεκριμένο βιβλίο είναι παρμένα και τα περισσότερα αποσπάσματα του παρόντος άρθρου.

Μαρία Ψωμά-Πετρίδου