Η συλλογή διηγημάτων του Νίκου Τακόλα «Το αίνιγμα του Τάπιρου» (Εντύποις 2022) είναι ένα έντεχνο έργο με τριάντα μία μυθοπλασίες και Προλογικόν. Τα πολυθεματικά κείμενα έχουν ως συνεκτικό ιστό τον τάπιρο, το μεγαλόσωμο φυτοφάγο και παχύδερμο θηλαστικό με τη μικρή προβοσκίδα. Στις μυθοπλασίες αναδεικνύονται τα ακριβά εφόδια της λογοτεχνικής σκευής του Νίκου Τακόλα, η αδιαπραγμάτευτη ικανότητα του λόγου του.

[…] έκλεισα τα μάτια μου και κατέβηκα τρέχοντας από τον ουρανοξύστη μας στην πόλη, πέρασα από το κεντρικό πάρκο που το βρήκα ανοιχτό αν και νύχτα, χάζεψα στις λιμνούλες τους κύκνους, χαιρέτησα μιμούμενος στη φωνή του ένα τάπιρο με τεράστιο τριγωνικό κεφάλι που τον άφηναν να περιφέρεται λεύτερος, δικαίωμα που απέκτησε σαν ο γηραιότερος, είπαν, τάπιρος του πλανήτη -σύμβολο μακροζωίας και ελπίδας που τον αγαπούσα πολύ και στη συνέχεια της νύχτας με ακολούθησε σαν κατοικίδιο παντού μουγκανίζοντας […]

«Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΝΥΧΤΟΦΥΛΑΚΑ ΚΑΙ Ο ΤΑΠΙΡΟΣ» (σελ. 213)

Υλικό των ιστοριών αποτελούν συμβάντα της καθημερινής ζωής, θέματα γήινα και απλά, τα οποία ο Τακόλας αφηγείται λυρικά, ποιητικά, με λόγο περίτεχνο και πλούσια εκφραστικά μέσα, με τεχνικές που διαμορφώνουν ένα υψηλό λογοτεχνικό αποτέλεσμα. Την αφηγηματική του ανέμη κινούν η εμπειρία, η μνήμη και η φαντασία. Από αυτά αντλεί πλούσιο θρεπτικό υλικό. Στις αφηγήσεις προσδίδει βιωματικό και ταξιδιωτικό χαρακτήρα. Οι χαρακτήρες παρακολουθούνται στο κοινωνικό τους περιβάλλον, ενώ ο ίδιος συχνά λειτουργεί ως ξεναγός σε μέρη μακρινά, με κουλτούρα διαφορετική, όπως και σε χρόνους αλλοτινούς, στους οποίους συντελείται η μεταβολή του παλιού κόσμου και των αξιών.

Η τοιχογραφία που κατασκευάζει ο Τακόλας, ενσωματώνει την εποχή. Τα ατμοσφαιρικά διηγήματα περιέχουν λεπτομέρειες, στοιχείο που παράγει υποβλητική ατμόσφαιρα. Δίνουν έμφαση στα ανθρώπινα συναισθήματα και με σχόλια ευρηματικά διερευνούν τους μηχανισμούς των ανθρωπίνων πράξεων. Εστιάζουν στο ιδιωτικό και το συγκεκριμένο, όμως διηθούν το συλλογικό. Ο έρωτας, η μοναξιά, η πολιτική, η αλλοτρίωση, η τέχνη, τα ζώα, οι φυσικές καταστροφές, η ξενιτιά· αλλά και οι παιδικοί φόβοι, οι ελληνοποιήσεις, η εργασία, τα ταξίδια. Μια ποικιλία θεμάτων που παγιδεύει όψεις της ζωής, μια ανθρωπογεωγραφία, με τις μηχανές (το τρένο, τη μοτοσυκλέτα κ. ά. ) να παίζουν καίριο ρόλο και να αντιμετωπίζονται σαν άνθρωποι.

Η αφήγηση μάς μεταφέρει στην ενδοχώρα της ποίησης. Αγγίζουμε την έντονη λυρικότητα του συγγραφέα, την παραστατική εικονοποιία, τη σκηνοθετική οπτική, τις εντελώς πρωτότυπες και απρόβλεπτες ανατροπές της πλοκής. Παίρνουμε επίσης γεύση νουάρ, με έντονο σασπένς. Η φύση περιγράφεται με αστείρευτη έμπνευση, ενώ η περιγραφή του ελληνικού αγροτικού τοπίου διαμορφώνει ένα παραστατικό ηθογραφικό πλαίσιο αφήγησης.

Τούτος ο Δεκέμβρης, ο πικρός και ράθυμος, του έφερε το μακρινότερο επαγγελματικό ταξίδι στη ζωή του. Έπρεπε να το περιμένει με την καινούρια του δουλειά. Πολυεθνική, έδρα Λονδίνο, δραστηριότητα σ’ όλη τη γη. Αυτό σήμαινε καλά χρήματα αλλά νομαδική ζωή, μια στην άκρη του κόσμου από δω και μια στην άλλη από κει. Στην αρχή ενθουσιάστηκε με τον εξωτισμό, μα όσο η δουλειά ξετυλιγόταν φάνηκαν και τα αρνητικά της. Οι ανεπιθύμητες χώρες που έπρεπε να ζήσει στου κόσμου το ρημαδιό, που άφηνε πίσω της η αποικιοκρατία και η λεηλασία, οι παράξενες θρησκείες που δεν άντεχε καμιά τους, οι δύσκολες άγνωστες γλώσσες, οι κακές συχνά συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη επικοινωνίας με τους ντόπιους. Η ερωτική του διάλυση έμοιαζε σαν πολύχρωμος λοφίσκος από ασυνάρτητα γυαλιά βιτρό, κομμάτια από σχέσεις σύντομες που ξεχνιούνταν εύκολα, νύχτες πόθου έντονες και γρήγορης φυγής, χτυποκάρδια κι απογοητεύσεις, ιστορίες βραδιάς χωρίς καμιά οντότητα και μνήμη, κουβέντες μισές χωρίς συμπεράσματα και διάρκεια και στο τέλος ψυχική ερημία και μοναξιά. Κάθε καινούριος προορισμός έκρυβε μέσα του γοητεία και εξαπάτηση μαζί. «Πλανήτης χωρίς τοπικές κουλτούρες και … εκπλήξεις, δάσος χωρίς πουλιά», τον παρηγορούσε κάπως σκωπτικά στα γράμματα ένας πολυταξιδεμένος φίλος του. […]

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΗΛΙΟΙ ΤΗΣ ΜΟΓΓΟΛΙΑΣ, σελ. 11

Οι καθημερινές εικόνες στα διηγήματα του Νίκου Τακόλα εγκολπώνουν αρχετυπικούς συμβολισμούς (ουρανός, φεγγάρι, δρόμος, κήπος, αίμα), αλλά και χιούμορ. Το πεζογραφικό του ύφος, άψογο και χωρίς επιτηδεύσεις, έχει το χάρισμα να δημιουργεί τη μαγεία της αφήγησης και της αναπαράστασης. Θέλουμε να διαβάσουμε όσο το δυνατό περισσότερο την ιστορία, να την απολαύσουμε στις τροπές, στις λεπτομέρειες, στις συναισθηματικές διαβαθμίσεις, να μη θέλουμε να τελειώσει γρήγορα. Ο γλωσσικός πλούτος, με λέξεις της ελληνικής διαχρονίας, αποτελεί ένα επίσης προσόν του βιβλίου.

…Μπήκε στην πόλη, νύκτωρ. Στους δρόμους μόνο του το φθινόπωρο. Σιγή, χωρίς τριζόνια. Ψυχρές λάμες θαμπού φωτός τριγύριζαν αργά στα λίγα κτίρια. Τυλιγμένη εκείνη σε μανδύα μαβή, ούτε τα μάτια της δε φαίνονταν. Το βήμα της λίγο πάνω από το έδαφος, ενώ γλιστρούσε σαν άνεμος στο σκοτάδι. Πέρασε όλα τα μακρόστενα κορδόνια των σοκακιών, στρίβοντας στις γωνίες με ευκολία, χωρίς να την αντιληφθεί κανείς. Άλλωστε οι περισσότεροι κοιμούνταν. Ούτε άχνα ούτε ψίθυρος τριγύρω. Ίσως υπήρχε και κουστωδία της, μα το σκοτάδι δε σ’ άφηνε να δεις. Όταν έφτασε στην αίθουσα με τους σκαλιστούς μαιάνδρους από μάρμαρο, κάθισε στον θρόνο, άνοιξε το μανδύα της και άναψε με μιας τους προβολείς όλους. Ύστερα άρχισε να λαρυγγίζει υστερικά. Είχε φτάσει η βασίλισσα των πόλεων και των κοινωνιών μας. Το όνομά της, Μοναξιά…

Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ, σελ. 185

 «Το αίνιγμα του Τάπιρου» του Νίκου Τακόλα είναι ένα ταξίδι ρεαλισμού και φαντασίας. Μας ποτίζει με την αίσθηση της ζωής και δεν μας εγκαταλείπει αφού τελειώσουμε την ανάγνωση. Η ματιά του απλώνεται στον κόσμο. Η μοντέρνα γραφή με τη βραχεία αφήγηση, περιέχει τρυφερότητα. Κινείται άνετα και διακειμενικά στον χώρο και στον χρόνο, από τον μικρόκοσμο στον μακρόκοσμο. Οι μαγικές περιγραφές με την έντονη ποιητικότητα, οι πειστικοί χαρακτήρες, ο λυρισμός, ο αισθησιασμός, διαμορφώνουν ένα αποτέλεσμα που συνομιλεί με τα πλέον ζωτικά στοιχεία της πεζογραφίας μας.

Πέρα όμως από την πεζογραφική γοητεία, την εκφραστική δεινότητα και τη γλαφυρότητα, την ποιότητα του λόγου του Νίκου Τακόλα, απλώνεται ευδιάκριτο στις ιστορίες το κοινωνιολογικής υφής υψηλό και πανανθρώπινο αίτημα της αγάπης και της ειρήνης, της διαλλακτικότητας, της συναδέλφωσης, αλλά και του αντικομφορμισμού. Αυτό το μήνυμα δραματοποιεί ο συγγραφέας και είναι επίσης αυτό που γοητεύει και συγκινεί στα διηγήματά του. Ο πλούσιος ψυχισμός, ο βαθύτατα ανθρώπινος, η ευαισθησία για τα μικρά, αλλά και τα σημαντικά της ζωής, όπως και η ονειρική κατάσταση στην οποία σε μεταφέρουν ακόμη και οι πιο ρεαλιστικές ιστορίες.

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟΝ

Σωτήριες Ψευδαισθήσεις

  Ένα μεγάλο μέρος του ρομαντισμού μας,

   Το χρωστάμε σε ατέλειες των αισθήσεων,

    Σαν την ανυπακοή της ακοής στους υπόηχους,

    Τις ψευδαισθήσεις της όρασης στο σκοτάδι,

     Και εν τέλει στη διαπάλη καρδιάς και νου.

      Κρύψου μικρή διάφανη πεταλούδα,

       πριν μού μάθουν να σ’ εντοπίζω.

Λίλια Τσούβα