Ο Άμαρτζιτ Τσάνταν (Amarjit Chandan) γεννήθηκε το 1946 στο Ναϊρόμπι, αλλά ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Έχει εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές και πέντε συλλογές διηγημάτων στην ινδική διάλεκτο παντζάμπι, καθώς και δύο δίγλωσσες συλλογές ποιημάτων, ενώ είναι και επιστημονικός επιμελητής του συλλογικού τόμου A jar of wild flowers: Essays in celebration of John Berger. Ο Τσάνταν έχει επιμεληθεί και μεταφράσει στα παντζάμπι περισσότερες από 30 ανθολογίες ποίησης, λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής διαφόρων δημιουργών, μεταξύ των οποίων οι Μπρεχτ, Ρίτσος, Χικμέτ και Μπέρτζερ. Στα ελληνικά κυκλοφορεί μία ανθολογία ποιημάτων του σε μετάφραση δική μου και του Ανδρέα Πιτσιλλίδη με τίτλο Φόρεσέ με (Μανδραγόρας, 2015).

Η ποίηση του Τσάνταν είναι υπαρξιακή και αποστασιοποιημένη. Ο ποιητής παρατηρεί τον κόσμο γύρω και καταγράφει τις εντυπώσεις του, χαιρετίζοντας τη χαρά της ζωής και το αναπόφευκτο της ροής της.

Ακολουθούν έξι ποιήματα από τη νέα του ποιητική συλλογή The parrot, the horse, & the man (London: Arc publications, 2017).

**

UNTITLED

Cries of birth pangs

                rise from the room.

Fruit is separating from the tree.

The lamp’s flame petrifies.

Time grows heavy.

In the frozen moonlight

Dhareja is outside doing penance, naked.

He thinks God will hear him

He prays – let every woman become a mother!

Dhareja hears it at last, the voice he’d imagined before,

the voice of a new-born.

He spins on his heel.

Drawing a long breath he hugs his own thought,

for the first time feels it’s real

and is grateful for it.

The midwife offers the boy to Dhareja –

one tear from his eye falls on the

midwife’s arm, the other

on the little-one’s cheek.

The son clings to his father’s chest,

he’s not aware of anything else.

Giving the son back to mother,

Dhareja utters – may you live long…

The garlands of shareenh hung on the door sway in the yard.

Countless notes and beats rise in unison.

[Μετάφραση στα αγγλικά: John Welch & Ajmer Rode]

 

ΑΤΙΤΛΟ
Κραυγές ωδινών
υψώνονται στο δωμάτιο.
Το φρούτο χωρίζεται από το δέντρο.
Η φλόγα της λάμπας πετρώνει.

Ο χρόνος γίνεται βαρύς.

Στο παγωμένο φεγγαρόφωτο
O Νταρέτζα είναι έξω• εξομολογείται, γυμνός.
Νομίζει ότι ο Θεός θα τον ακούσει.
Προσεύχεται – είθε κάθε γυναίκα να γίνει μητέρα!

Ο Νταρέτζα ακούει επιτέλους τη φωνή που είχε φανταστεί,
τη φωνή ενός νεογέννητου.

Στροβιλίζεται πάνω στη φτέρνα του.

Με μια βαθιά αναπνοή αγκαλιάζει την ίδια του τη σκέψη,
πρώτη φορά νιώθει πως είναι αληθινή
και είναι ευγνώμων γι’ αυτό.

Η μαμή δίνει το παιδί στον Νταρέτζα –
το ένα δάκρυ από τα μάτια του πέφτει πάνω στο
μπράτσο της μαμής, το άλλο
πάνω στο μάγουλο του μικρού παιδιού.

Ο γιος γραπώνεται από το στήθος του πατέρα του,
δεν ξέρει τίποτε άλλο.
Δίνοντας τον γιο πίσω στη μητέρα,
Ο Νταρέτζα μουρμουρίζει – είθε να ζήσεις πολύ….

Οι γιρλάντες του σαρίν[1] που ήταν κρεμασμένες στην πόρτα κουνιούνται στην αυλή.
Αμέτρητες νότες και παλμοί υψώνονται σε συμφωνία.


**

SUCHNESS – MEMORIAL TO AN UNKNOWN IMMIGRANT

In my talk I will project a blank slide for the Ghadar memorial that I believe should be in Astoria, Oregon

–          JOHANNA OGDEN, historian (email 6 November 2012)

This white patch framed by dark

is the memorial that exists only in the mindscape.

It is the surface too delicate to bear the weight of any colour.

It has no horizon – here the earth and the sky never meet.

It is the stillness that always moves.

It is the passport to the unknown with the true likeness of the alien

attested in fate’s hand

with the stamp of no return.

It is the timepiece whose hands move backwards striking the past

the moment he left home with moist eyes on the future.

It is the prisoner’s dream.

It is the mirror spread out, burnt with the light of hope.

In the daylight sky the moon hangs over the shadowless tree.

It is the crescendo of vowels,

the text with no consonants.

It is the last page of the book of life that caused his end.

The void after the film reel snapped.

The peace frozen.

[Γραμμένο εξ αρχής στα αγγλικά]

 

ΠΑΡΟΜΟΙΟΤΗΤΑ – ΜΝΗΜΕΙΟ ΣΕ ΕΝΑΝ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ
Στην ομιλία μου θα προβάλω μια λευκή διαφάνεια για το μνημείο του Ghadar[2] που πιστεύω ότι θα έπρεπε να υπάρχει στην Αστόρια του Όρεγκον
– Τζοάνα Όγκντεν, ιστορικός (email, 6 Νοεμβρίου 2012)

Αυτό το λευκό μπάλωμα που έχει τριγύρω του σκοτάδι
είναι το μνημείο που υπάρχει μόνο στο τοπίο του νου.

Είναι μια επιφάνεια πολύ ευαίσθητη για να κρατήσει το βάρος οποιουδήποτε χρώματος.

Δεν έχει ορίζοντα – εδώ η γη και ο ουρανός δεν συναντιούνται ποτέ.

Είναι η ακινησία που πάντα κινείται.

Είναι το διαβατήριο για το άγνωστο με την αληθινή ομοιότητα του ξένου
που έχει πιστοποιηθεί στο χέρι της μοίρας
με τη σφραγίδα της μη επιστροφής.

Είναι το ρολόι που οι δείκτες του γυρίζουν ανάποδα χτυπώντας στο παρελθόν
τη στιγμή που εκείνος έφυγε από το σπίτι με μάτια υγρά για το μέλλον.

Είναι το όνειρο του φυλακισμένου.

Είναι ο καθρέφτης ξεδιπλωμένος, καμένος από το φως της ελπίδας.

Στον ουρανό της ημέρας το φεγγάρι κρέμεται πάνω από το δέντρο που δεν έχει σκιά.

Είναι το κρεσέντο των φωνηέντων,
το κείμενο χωρίς σύμφωνα.

Είναι η τελευταία σελίδα του βιβλίου της ζωής που προκάλεσε το τέλος του.

Το κενό αφότου κόπηκε το ρολό του φιλμ.

Η ειρήνη που πάγωσε.

**

THE CROCHETED BRA

She made a cup of her palm to measure her breast.

She started crocheting her bra.

The metal hook and her finger danced,

pulling and wrapping the yarn,

stitch by stitch,

row after row,

loop through loop.

When finished, she tried it on,

In her own presence in the mirror.

It fitted well,

The curves clearly defined.

Through holes in the pattern

many eyes watched her in silent awe.

Pursing her lips and narrowing her eyes

She imagined the hands of her man

unknotting –

For a moment it kept hanging

                by the aroused nipple of her left breast.

[Μετάφραση στα αγγλικά: Amarjit Chandan]

 

ΤΟ ΠΛΕΚΤΟ ΣΟΥΤΙΕΝ
Κύρτωσε την παλάμη της σε κούπα για να μετρήσει το στήθος της.
Άρχισε να πλέκει το σουτιέν της.
Το μεταλλικό βελονάκι και το δάχτυλό της χόρευαν,
τραβώντας και τυλίγοντας το νήμα
βελονιά τη βελονιά,
σειρά τη σειρά,
βρόχο το βρόχο.

Όταν τελείωσε, το δοκίμασε
Μπροστά από τον καθρέφτη.
Ήτανε μια χαρά στο μέγεθος,
Οι καμπύλες φαίνονταν καθαρά.
Από τις τρύπες στο μοτίβο
πολλά μάτια την παρακολουθούσαν με βουβό θαυμασμό.

Σουφρώνοντας τα χείλη της και στενεύοντας τα μάτια
Φαντάστηκε τα χέρια του άντρα της
να ξηλώνουν –
Για λίγο το σουτιέν εξακολούθησε να κρέμεται
από την ερεθισμένη ρόγα του αριστερού της στήθους.

**

THE DOOR

The key was made because of the lock

the lock was made for the door

and the door was made for man

Man was scared of outside

The outside would weigh on his shoulders

Man discovered home behind the door

The door was not a barrier

But the borderline

between inside and outside

Out there man felt alone in the crowd

He realized inside that he is not alone

He can never be alone

Whatever he discovered

He discovered inside

there was a stick

                on the stick stood a pot

                in the pot was a bowl

                in the bowl was the tāka

Man discovered the ultimate inside

[Μετάφραση στα αγγλικά: John Welch]

 

Η ΠΟΡΤΑ
Το κλειδί φτιάχτηκε εξαιτίας της κλειδαριάς
Η κλειδαριά φτιάχτηκε για την πόρτα
κι η πόρτα φτιάχτηκε για τον άνθρωπο.

Ο άνθρωπος φοβόταν το εκτός
Το εκτός βάραινε στους ώμους του

Ο άνθρωπος ανακάλυψε το σπίτι πίσω από την πόρτα

Η πόρτα δεν ήταν φραγμός
Αλλά το όριο
ανάμεσα στο εκτός και το εντός

Εκτός ο άνθρωπος ένιωθε μόνος στο πλήθος
Εντός συνειδητοποιούσε ότι δεν είναι μόνος
Δεν μπορεί ποτέ να είναι μόνος

Οτιδήποτε κι αν ανακάλυψε
     Το ανακάλυψε εντός
υπήρχε ένα ραβδί
πάνω στο ραβδί στεκόταν ένα δοχείο
στο δοχείο υπήρχε ένα μπολάκι
στο μπολάκι υπήρχε ένα τάκα[3]
Ο άνθρωπος ανακάλυψε το υπέρτατο εντός

**

THE FIRST KISS

for my son Navroz and his girlfriend

The shy boy touched the girl

Lips kissed lips for the first time

The blood ran in the veins            uncontrolled

No drums beat

No orchestra played

No birds flew away

The silence of the sāz deepened

Birds forgot how to fly

A new seed of memories dropped in the soil of the mind

A new candle lit silently

So much happened

But it seemed nothing had happened

[Μετάφραση στα αγγλικά: Amarjit Chandan]

 

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΦΙΛΙ
                για τον γιο μου Ναβρόζ και την κοπέλα του

Το ντροπαλό αγόρι άγγιξε το κορίτσι
Τα χείλη φίλησαν χείλη για πρώτη φορά
Το αίμα έτρεχε στις φλέβες ανεξέλεγκτο

Δεν χτύπησαν τύμπανα
Δεν έπαιξε ορχήστρα
Δεν πέταξαν μακριά τα πουλιά

Η σιωπή του σαζ[4] βάθυνε
Τα πουλιά ξέχασαν πώς να πετούν
Ένας νέος σπόρος αναμνήσεων έπεσε στο έδαφος του νου
Ένα νέο κερί άναψε σιωπηλά

Συνέβησαν τόσα

Όμως έμοιαζε να μην είχε συμβεί τίποτα

**

THE POET

The poet starts reading the poem finished moments before.

He reads it from the end to the beginning

from right to the left.

His eyes are surprised to see the arrangement of words

which they had never seen before.

The poet peels of the poem like an orange

The inside is more beautiful

It is sweet like the kiss of the sun

There is  a seed inside

of future

of death

of doubt.

The poet overturns the poem.

The sand starts falling on the sand in the clock.

The rain on the river       the river in the ocean

the ocean turns into a drop

and the woman enters into the man.

The poet is playing with the poem finished moments before.

[Μετάφραση στα αγγλικά: Julia Casterton]

 

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
Ο ποιητής αρχίζει να διαβάζει το ποίημα που τέλειωσε λίγες στιγμές πριν.
Το διαβάζει από το τέλος προς την αρχή,
από τα δεξιά προς τα αριστερά
Τα μάτια του εκπλήσσονται με τη διάταξη των λέξεων
που δεν είχαν ποτέ πριν ξαναδεί.

Ο ποιητής ξεφλουδίζει το ποίημα σαν πορτοκάλι
Το μέσα είναι πιο ωραίο
Είναι γλυκό σαν το φιλί του ήλιου
Υπάρχει σπόρος μέσα
του μέλλοντος
του θανάτου
της αμφιβολίας.

Ο ποιητής αναποδογυρίζει το ποίημα.
Η άμμος αρχίζει να πέφτει στην άμμο του ρολογιού
Η βροχή στο ποτάμι το ποτάμι στον ωκεανό
ο ωκεανός γίνεται σταγόνα
και η γυναίκα μπαίνει μέσα στον άντρα.

Ο ποιητής παίζει με το ποίημα που τέλειωσε λίγες στιγμές πριν.

Μετάφραση:

Χριστίνα Λιναρδάκη

Σημειώσεις
1. Είδος δέντρου, acacia speciosa. Στην Ινδία συνηθίζεται να κρεμούν κλαδιά του πάνω από ο κατώφλι του σπιτιού για να ανακοινώσουν τη γέννηση ενός αγοριού.
2. Το κόμμα του Ghadar ήταν εκείνο που οδήγησε την Ινδία στην απελευθέρωσή της από τους Βρετανούς.
3. Το τάκα είναι νόμισμα της βόρειας Ινδίας. Εδώ, συμβολίζει μια απρόσμενη, υπέροχη ανακάλυψη.
4. Παραδοσιακό ινδικό όργανο.

* Οι μεταφράσεις των ποιημάτων πρωτοδημοσιεύτηκαν στο τεύχος αρ. 43 του περιοδικού vakxikon.gr.